تبیین رویکردهای عمده به مدیریت اطلاعات و تحلیل پیامدهای آن در علم اطلاعات و دانششناسی | ||
| علوم و فنون مدیریت اطلاعات | ||
| مقاله 9، دوره 10، شماره 4، دی 1403، صفحه 261-284 اصل مقاله (2.63 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22091/stim.2024.10788.2104 | ||
| نویسندگان | ||
| غلامرضا حیدری* 1؛ مریم امیری2 | ||
| 1دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانششناسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران | ||
| 2کارشناسی ارشد، گروه علم اطلاعات و دانششناسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران | ||
| چکیده | ||
| هدف: وجود نگرش‌‌های مختلف نسبت به مفهوم «مدیریت اطلاعات» و چند وجهی‌‌بودن این عبارت، اتفاقنظر درباره ابعاد شناختی و کاربردی، آموزشی و پژوهشی، و جایگاه مدیریت اطلاعات در علوم مختلف به‌‌طور کلی و به‌‌طور خاص در علم اطلاعات و دانششناسی را دشوار ساخته است؛ به‌‌طوری که به‌‌نظر می‌‌رسد برداشت‌‌های مختلفی از مفهوم، موضوع و عبارت «مدیریت اطلاعات» وجود دارد، که باعث ایجاد ناهماهنگی و ایستایی در رسیدن به هدفی مشترک در این‌‌باره می‌‌شود. برای نمونه یک سؤال اساسی در این مورد آن است که آموزش و پژوهش در این حوزه باید روی چه موضوعاتی تمرکز داشته باشد؟ این در حالی است که با بررسی متون روشن می‌‌شود که مواجهه روش‌‌مند و نظام‌‌مندی با این مسأله صورت نگرفته و هدف مشترکی در این زمینه قابل شناسایی نیست و تلاش‌‌ها متفرق و جزیرهای است؛ به‌‌طوری که سرجمع مطالعات و پژوهش‌‌ها تاکنون حتی مفهوم این عبارت را برای ما روشن نکرده است. از این‌رو، پژوهش حاضر در راستای پاسخ به این سؤالات شکل گرفته است که مفهوم مدیریت اطلاعات چیست؟ مدیریت اطلاعات از چه زوایایی قابل تصور است و رویکردهای عمده در این زمینه کدامند؟ فلسفه مدیریت اطلاعات چیست؟ جایگاه این حوزه در علم اطلاعات و دانششناسی کجاست؟ و اولویت‌‌های آموزشی و پژوهشی و عملی مدیریت اطلاعات در این حوزه کدامند؟ آیا اصولاً اتفاق‌‌نظری در این موارد وجود دارد؟ وجود این سؤالات و مسائل اساسی، ضرورت توجه روش‌‌مند و نظام‌‌مند به ابعاد شناختی و مفهومی مدیریت اطلاعات را نمایان‌‌تر می‌‌سازد. در این راستا، این پژوهش بر آن است در مقابل نگاه‌های یک‌سویه و محدود، به مفهوم مدیریت اطلاعات، در یک چارچوب نسبتاً جامع، مفهوم «مدیریت اطلاعات»، رویکردهای عمده به این مفهوم، جایگاه و ابعاد آن‌را تبیین کند؛ و در ذیلِ این نگرش نسبتاً جامع، جایگاه مدیریت اطلاعات در علم اطلاعات و دانششناسی و پیامدهای هرگونه برداشت از مفهوم مدیریت اطلاعات در این حوزه را نمایان سازد. روش: روش پژوهش سندی- تحلیلی است؛ که در آن ضمن استفاده از متون، بیشتر حاصل تأمل بر دیدگاه‌ها و دسته‌بندی آن‌ها بوده است. این پژوهش با جامعیت بخشیدن به مفهوم مدیریت اطلاعات در قالب رویکردهای عمده، با عمق بخشیدن به آن در قالب تمرکز بر علم اطلاعات و دانششناسی و روزآمد کردن این مفهوم در بستر جامعه جدید اطلاعاتی و دانشی، درصدد طراحی چارچوبی برای فهم روش‌‌مند و نظام‌‌مند مدیریت اطلاعات بوده است. یافته‌ها: در این پژوهش با تأمل در زوایای قابلتوجه و نگرش‌‌های مختلف نسبت به مدیریت اطلاعات مانند نگرش‌‌های رشته‌‌ای، فردی، سازمانی، ملی و بین‌‌المللی، و ارتباط آن با مقوله‌های مختلف در قالب ترکیبات اطلاعات، ابتدا زوایای کلی قابل تصور در این زمینه مورد بررسی قرار گرفت؛ در ادامه نگرش فرآیندی به مدیریت اطلاعات، مباحث قابل طرح در علم اطلاعات و دانششناسی، اینکه جایگاه ما کجاست و اولویت چیست، و فلسفه مدیریت اطلاعات، مورد بررسی قرار گرفته‌‌اند. درنهایت، چارچوب کلی و شناختی مدیریت اطلاعات، و جایگاه آن در علم اطلاعات و دانششناسی، شناسایی و پیامدهای آموزشی، پژوهشی، فناورانه، عملی، مدیریتی و توسعه‌‌ای آن در علم اطلاعات و دانششناسی مورد توجه قرارگرفت. در نهایت مشخص شد که مدیریت اطلاعات برای شناسایی اهداف و اولویت‌‌ها به فلسفه اطلاعات نیاز دارد. نتیجه‌گیری: در این پژوهش علاوه بر تبیین رویکردهای عمده به مدیریت اطلاعات، بر ضرورت توجه به شکل‌‌گیری و توسعه یک سامانه مفهومی برای مدیریت اطلاعات در علم اطلاعات و دانششناسی تأکید شده است؛ زیرا هرگونه شناخت و تصور از مفهوم مدیریت اطلاعات برای برنامه‌‌ریزی در ابعاد آموزشی، پژوهشی و فناورانه در علم اطلاعات و دانششناسی تعیین‌‌کننده است. مدعا این است که همه پیامدهای بعدی در ابعاد عملی، مدیریتی، توسعه‌‌ای و آیندهنگرانه مدیریت اطلاعات، پیامد حتمی و جبری سامانه مفهومی مدیریت اطلاعات و برآمده از آن است. در نهایت بر این نکته تأکید شده که در راستای ایجاد این سامانه مفهومی برای این حوزه، توجه به مفاهیم و واژگان پایه و اصلی و در واقع فهم چیستی این حوزه ضروری است؛ زیرا ایجاد و توسعه یک سامانه مفهومی برای مدیریت اطلاعات در علم اطلاعات و دانششناسی، مستلزم توجه به مفاهیم و واژگان و چیستی این حوزه در شکل جدید آن، یعنی گفتمانی و سامانه‌‌ای است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مدیریت اطلاعات؛ سامانه مفهومی؛ علم اطلاعات و دانششناسی؛ کتابداری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Explanation of Major Approaches to Information Management and Analyzing its Consequences in Knowledge and Information Science | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Gholamreza Heidari1؛ Maryam Amiri2 | ||
| 1Associate Professor, Department of Knowledge and Information Science, Razi University, Kermanshah, Iran | ||
| 2M.A. in Knowledge and Information Science, Razi University, Kermanshah, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Purpose: The existence of different attitudes toward the concept of "information management, the multifaceted nature of this term, has created challenges in achieving consensus on its cognitive and practical aspects, as well as its role in education, research, and various scientific disciplines, particularly in knowledge and information science. It appears that there are diverse interpretations of the concept, topic, and phrase "information management, inconsistency and stagnation in the pursuit of a common goal in this regard. For example, a basic question in this context is: What topics should education and research in this field prioritize? Despite reviewing the literature, it is evident that a methodical and systematic approach to this issue has not been established. Consequently, a common goal in this field remains elusive, and efforts appear scattered and isolated. As a result, none of the studies and research conducted have even clarified the meaning of this phrase for us. This research has been conducted to address several key questions: What is the concept of information management? From what perspectives can information management be understood, and what are the primary approaches within this field? What is the underlying philosophy of information management? How does this field relate to knowledge and information science? What are the educational, research, and practical priorities in information management? Is there a consensus on these matters? The presence of these fundamental questions highlights the need for a methodical and systematic examination of the cognitive and conceptual dimensions of information management. In this context, this research aims to explain the main approaches to the concept of information management, exploring its significance and dimensions within a comprehensive framework. This stands in contrast to narrow and one-dimensional perspectives on the subject. Through this broader approach, the study seeks to clarify the role of information management within the fields of knowledge and information science, as well as the implications of various interpretations of the concept in this field. Method: The research method employed is documentary-analytical, which primarily involves the use of texts and reflects on the classification of various viewpoints. This research aims to provide a comprehensive understanding of information management by exploring its major approaches. It delves into the fields of knowledge and information science, updating the concept within the context of the emerging information and knowledge society. The goal is to design a systematic framework for understanding the methods of information management. Findings: In this research, we reflect on the significant perspectives and various attitudes toward information management, including individual, organizational, national, and international viewpoints, as well as their relationship with different categories of information. We explored every conceivable angle within this context. Continuing with a process-oriented approach to information management, we examined the project's themes in knowledge and information science, assessing our current position and priorities, as well as the underlying philosophy of information management. Ultimately, we focused on the general and cognitive aspects of information management, its role in knowledge and information science, and its scientific, technological, practical, managerial, and developmental implications. It became evident that information management requires a philosophical framework to effectively identify goals and priorities. Conclusion: In this research, we emphasize the importance of developing a conceptual framework for information management within the field of knowledge and information science, in addition to outlining the primary approaches to information management. A clear understanding and definition of the concept of information management is decisive for effective planning in the educational, research, and technological aspects of knowledge and information science.It is argued that all subsequent consequences in the practical, managerial, developmental, and prospective aspects of information management are inevitable outcomes derived from the conceptual framework of information management. Finally, it has been emphasized that creating a conceptual system for this field necessitates careful consideration of the fundamental concepts and vocabulary. Understanding the essence of this field is crucial, as the establishment and advancement of a conceptual framework for information management in knowledge and information science demand a focus on these concepts and vocabulary, particularly in its contemporary form, which is both discursive and systematic. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| The concept of information management, Educational Consequences, Research Consequences, Major approaches, Conceptual system, Knowledge and information science | ||
| مراجع | ||
|
بصیریان جهرمی، ر.، بصیریان جهرمی، ح. (1388). مدیریت اطلاعات: مفاهیم و کاربردها. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 24(3): 117-136.
حیدری، غ.ر. (1401). نظریه ترکیبات اطلاعات: نمایشی از عمق و گستره اطلاعات در ترکیبات اطلاعات. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 14(2): 1-21.
خادمی، ر.، حیدری، غ.ر. (1395). ترسیم ساختار موضوعی مدیریت اطلاعات با استفاده از روش همایندی واژگان طی سال‌های 1986 تا 2012. علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 2(2): 59-93.
دادخواه، م.، کاهانی، م. (1396). مدیریت اطلاعات با استفاده از تکنولوژی وب معنایی. رهیافت، 27(68): 43-60.
صباغی‌‌نژاد، ز.، حیدری، غ.ر. (1394). پانزده تعریف از مدیریت اطلاعات. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات،7(16): 39-58.
محمدیاری، ب. (1400). بررسی سیر تحولات دانش مدون و عوامل تأثیرگذار بر آن پس از ورود فناوری‌‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطی تاکنون به منظور شناخت وضعیت فعلی و پیامدهای آن در ایران. رساله دکتری. دانشکده علوم تربیتی و روان‌‌شناسی، دانشگاه شهید چمران.
مرادی، غ.ر.، آصف‌‌زاده، س. (1383). مدیریت اطلاعات (دانش). مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، 8(1): 75-85.
یورلند، ب. (1381). نظریه و فرانظریه در علم اطلاع‌‌رسانی: تفسیری جدید. ترجمه م. داودی. در: ع.ر. بهمن‌‌آبادی، مبانی، تاریخچه و فلسفه علم اطلاع‌‌رسانی (گزیده مقالات). تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران: 425-448. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 409 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 110 |
||