شناسایی و تبیین مؤلفه‌های خدمات کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی براساس معیارهای جامعه اطلاعاتی و ابعاد جهانی‌شدن با رویکرد دلفی | ||
| علوم و فنون مدیریت اطلاعات | ||
| مقاله 6، دوره 11، شماره 1، فروردین 1404، صفحه 135-158 اصل مقاله (3.68 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22091/stim.2022.8543.1856 | ||
| نویسندگان | ||
| مهناز محسنی1؛ سعید غفاری* 2؛ مریم سلامی2؛ محمود مرادی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران | ||
| 2دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران | ||
| 3استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه رازی،کرمانشاه، ایران | ||
| چکیده | ||
| هدف: هدف پژوهش حاضر، شناسایی مولفه‌های 11 معیار جامعه اطلاعاتی و 4 بُعد جهانی شدن در خدمات کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی و همچنین، تعیین میزان اهمیت آنان از دیدگاه پژوهشگران و اساتید آموزش عالی است. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و به روش کیفی با رویکرد دلفی در 3 دور با مشارکت متخصصان انجام شده است. جامعه پژوهش شامل10 نفر از اساتید و خبرگان دانشگاه‌های مختلف در زمینه جامعه اطلاعاتی و جهانی‌شدن متخصص بوده و روش نمونه‌گیری در بخش کیفی پژوهش از نوع نمونه‌گیری هدف‌دار است. مفاهیم اصلی به عنوان پایه و اساس، با بهره‌گیری از نتایج پژوهش‌های پیشین به روش تحلیل محتوا، به‌صورت پرسشنامه بدون ساختاریافته تهیه و پس از انجام سه دور دلفی براساس میزان بازخورد کنترل‌شده و اجماع نظرات متخصصین، پرسشنامه ساختاریافته با طیف لیکرت پنج گزینه‌ای با مقیاس «بسیار با اهمیت، با اهمیت، تا حدودی با اهمیت، کم اهمیت، و بدون اهمیت» تدوین شده است. روایی پژوهش، روایی محتوایی- صوری بوده و پایایی آن پس از تأیید اساتید و اطمینان از کارایی آن در پوشش اهداف پژوهش تحت تأثیر میزان پاسخ‌دهی قرار گرفته است. اطلاعات کسب‌شده پس از سه دور دلفی، با استفاده از شاخص‌های توصیفی و استنباطی انجام و سپس، تصمیم‌گیری و تصویب شده است. برای تعیین میزان اتفاق‌نظر میان اعضای پنل، از ضریب هماهنگی کندال استفاده شده که در هر دور نسبت به دور قبلی بهبود داشته است و پس از توافق نظر در مورد میزان اهمیت شاخص‌ها، فرایند دلفی متوقف شد. یافته‌ها: پس از شناسایی 164 مولفه در 11 معیار جامعه اطلاعاتی و همچنین در 4 بعد جهانی شدن، یافته‌ها نشان می‌دهد، تامین خدمات به موقع در افزایش دسترس‌پذیری به پایگاه‌های اطلاعاتی با 82/4 درصد در معیار تحول ساختار شغلی صنعت اطلاعات؛ فراهم‌آوری تسهیلات و امکانات در ایجاد پایگاه‌های داده بومی برای مصارف در سطح ملی و بین‌المللی از طریق گسترش منابع اطلاعاتی با 84/4 درصد در معیار تحول ساختار شغلی بازار اطلاعات؛ فراهم‌آوری تسهیلات و امکانات در تطابق‌پذیری با 84/4 درصد در معیار تحول ساختار شغلی کارکنان اطلاعات؛ آموزش نحوه استفاده در ارتباط دو جانبه کاربر و سیستم از طریق آموزش خودآموز به شیوه فراگیر با 85/4 درصد در معیار تحول آگاهانه اجتماعی آموزش از راه دور؛ فراهم‌آوری امکانات و تسهیلات و امکانات در ایجاد بستر مناسب برای افراد با منافع مشترک با 65/4 درصد در معیار تحول آگاهانه اجتماعی کنفرانس‌های خبری از راه دور؛ تامین خدمات به موقع در کیفیت خدمات بازاریابی شبکه‌ای با 80/4 درصد در معیار تحول آگاهانه اجتماعی بازاریابی از طریق شبکه‌های رایانه‌ای؛ خدمات اطلاع‌رسانی در ارتباط سریع و مستقیم پژوهشگران با یکدیگر با نظارت از راه دور با 65/4 در معیار تحول اجتماعی مبتنی بر اطلاعات ایجاد شبکه اطلاعات؛ آموزش نحوه استفاده در تربیت نیروی انسانی کارآمد و ماهر با 82/4 در معیار تحول اجتماعی مبتنی بر اطلاعات ارتباطات الکترونیکی؛ تامین خدمات به موقع در مخاطبان بدون هدف و برنامه با 70/4 در معیار تحول سیاسی مبتنی بر مخاطبان منفعل و صرفاً مصرف‌کننده؛ خدمات اطلاع‌رسانی در مقبولیت و قدرت اثباتی اسناد الکترونیکی با 83/4 در معیار تحول سیاسی در تدوین قانون حاکم بر مبادله اطلاعات؛ فراهم‌آوری تسهیلات و امکانات در احساس تعلق به هویت ملی با 80/4 درصد در معیار تحول فرهنگی در احساس تعلق به هویت و غنای دانش حقیقی، بالاترین میزان اهمیت در جامعه اطلاعاتی خدمات کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی از دیدگاه پژوهشگران و اساتید آموزش عالی را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین، تامین خدمات به موقع در حذف موانع و مرزهای اقتصادی 70/4 در بعد اقتصادی؛ آموزش نحوه استفاده در نزدیکی فرهنگی کشورها با توجه به جهانی شدن با 84/4 درصد در بُعد فرهنگی؛ تامین خدمات به موقع در رشد نگرش‌های جامعه مدنی با 80/4 درصد در بُعد اجتماعی- سیاسی؛ خدمات اطلاع‌رسانی در آموزش همراه با 65/4 درصد و تامین خدمات به موقع در آموزش همراه با 65/4 درصد در بُعد علمی و فناوری، بالاترین میزان اهمیت در جهانی شدن خدمات کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی از دیدگاه و اساتید آموزش عالی را نشان داده است. نتیجه‌گیری: با توجه به شناسایی مولفه‌های معیار جامعه اطلاعاتی و ابعاد جهانی شدن و نیز، تعیین میزان اهمیت آنان در خدمات کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی، می‌توان نتیجه گرفت که با ترسیم فرایندها در خدمات براساس نتایج کسب شده، در یکپارچگی شبکه اطلاعاتی و ارتباطات و نیز، مبادله اطلاعات و دریافت دقیق از محتواهای تولید شده در سطح بین‌المللی کمک خواهد شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی؛ جامعه اطلاعاتی؛ جهانی‌شدن؛ آموزش عالی؛ روش دلفی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Identifying and Explaining the Service Components of Libraries and Information Centers based on Information Society Criteria and Dimensions of Globalization with a Delphi Method | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahnaz Mohseni1؛ Saeed Ghaffari2؛ Maryam Salami2؛ Mahmoud Moradi3 | ||
| 1PhD. Student, Department of Knowledge and Information Science, Payam Noor University, Tehran, Iran | ||
| 2Associate Professor, Department of Knowledge and Information Science, Payam Noor University, Tehran, Iran | ||
| 3Assistant Professor, Department of Knowledge and Information Science, Razi University, Kermanshah, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Purpose: The purpose of this study is to identify the components of the 11 criteria of the information society and the 4 dimensions of globalization in the context of library and information center services, as well as to determine their relative importance from the perspective of researchers and higher education faculty members. Method: This applied study was conducted using a qualitative approach through the Delphi method in three rounds with the participation of experts. The research population consisted of 10 professors and specialists from various universities with expertise in the information society and globalization. Purposive sampling was used for participant selection. The initial concepts were derived from a review of previous research using content analysis and were presented in an unstructured questionnaire. Following three Delphi rounds and based on controlled feedback and consensus among the experts, a structured questionnaire was developed using a five-point Likert scale ("very important", "important", "somewhat important", "less important" and "not important"). The study’s validity was established through content and face validity, and its reliability was confirmed by expert approval and response rate, ensuring that the instrument effectively addressed the research objectives. Data collected after the three Delphi rounds were analyzed using descriptive and inferential statistics. To measure the level of agreement among panel members, Kendall’s coefficient of concordance was employed, which showed improvement across the rounds. The Delphi process was concluded once a consensus was reached regarding the importance of the indicators. Findings: After identifying 164 components across 11 criteria of the information society and 4 dimensions of globalization, the findings indicate that several factors significantly contribute to the transformation of the information landscape. Notably, providing timely services to enhance accessibility to databases scored 4.82 percent in the criterion related to the transformation of the job structure within the information industry. Additionally, facilitating the creation of local databases for national and international use through the expansion of information resources achieved a score of 4.84 percent in the criterion concerning the transformation of the job structure of the information market; providing facilities in adaptability with 4.84 percent in the criterion of the transformation of the job structure of information workers; teaching how to use the two-way communication between the user and the system through self-learning in a comprehensive manner with 4.85 percent in the criterion of the conscious social transformation of distance education; providing facilities in creating a suitable platform for people with common interests with 4.65 percent in the criterion of the conscious social transformation of remote news conferences; providing timely services in the quality of network marketing services with 4.80 percent in the criterion of the conscious social transformation of marketing through computer networks; Information services in rapid and direct communication of researchers with each other with remote monitoring with 4.65 percent in the criterion of information-based social transformation, creating an information network; training on how to use electronic communications in training efficient and skilled human resources with 4.82 percent in the criterion of information-based social transformation; providing timely services to audiences without a goal and plan with 4.70 percent in the criterion of political transformation based on passive speakers and mere consumers; information services in the acceptability and evidentiary power of electronic documents with 4.83 percent in the criterion of political transformation in formulating the law governing the exchange of information; providing facilities and opportunities in the sense of belonging to national identity with 4.80 percent in the criterion of cultural transformation in the sense of belonging to identity and the richness of true knowledge, the services of libraries and information centers have shown the highest level of importance in the information society from the perspective of researchers and higher education professors. Additionally, providing timely services to eliminate economic barriers and borders received a score of 4.70 percent in the economic dimension. Training on utilizing the cultural proximity of countries in relation to globalization scored 4.84 percent in the cultural dimension. Furthermore, timely services that promote the growth of civil society attitudes achieved a score of 4.80 percent in the socio-political dimension. Information services in education were rated at 4.65 percent, and timely educational services also received a score of 4.65 percent in the scientific and technological dimension. These factors have demonstrated the highest level of importance in the globalization of library and information center services from the perspective of higher education professors. Conclusion: By identifying the standard components of the information society and globalization dimensions, and determining their relative importance in library and information services, this study underscores the value of aligning library service processes with these elements. Implementing these components can contribute to the integration of information and communication networks, facilitate the exchange of information, and ensure the accurate reception of content produced at the international level. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Library and information center services, Information standards, Dimensions of globalization, Higher education, Delphi method | ||
| مراجع | ||
|
بهاری موفق، ز.، حمیدی، ی.، گیتی، آ. (1395). ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه‌های دانشگاه علوم پزشکی همدان با استفاده از ابزار لیب کوال. اطلاع‌رسانی نوین، 2(1): 61-54.
خوئینی، ف.، حضرتی، ی. (1388). بررسی میزان آشنایی و استفاده دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزکوه از کتابخانه و اثرات آن بر موفقیت تحصیلی آنان. پژوهشگر، شماره 15: 20-12.
زیل هارت، س. (1379). کتابخانه و جامعه اطلاعاتی: طرح مقدماتی از جامعه اطلاعاتی. در: ترجمه ا. بزرگی، گزیده مقالات ایفلا 98، زیر نظر ع. حری، به همت ت. ارجمند. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران: 60-85.
سرفرازی، م.، عمرانی صباغی، م.، کمانی‌نژاد، ع. (1396). جهانی شدن و جامعه اطلاعاتی. در: کنفرانس بین‌المللی چالش‌ها و راهکارهای مدیریت و توسعه اقتصادی، شماره 1: 13-1.
کریمیان، ز.، احمدوند، ع. (1391). جامعه اطلاعاتی، هویت فرهنگی و رسالت دانشگاه‌ها. تحقیقات فرهنگی ایران، شماره 19: 76-47.
محمد دوست، ع.، عالیشاهی، ع. (1397). نگرشی بر مولفه‌های جامعه اطلاعاتی. ره‌آورد نور، 64(81): 79-66. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 530 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 64 |
||