سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه قم

رامین, فرح. (1392). ارزیابی کاربرد حساب احتمالات در برهان نظم براساس تقریرمحمدباقر صدر. پژوهش‌های فلسفی -کلامی, 14(3-4), 119-146. doi: 10.22091/pfk.2013.62
فرح رامین. "ارزیابی کاربرد حساب احتمالات در برهان نظم براساس تقریرمحمدباقر صدر". پژوهش‌های فلسفی -کلامی, 14, 3-4, 1392, 119-146. doi: 10.22091/pfk.2013.62
رامین, فرح. (1392). 'ارزیابی کاربرد حساب احتمالات در برهان نظم براساس تقریرمحمدباقر صدر', پژوهش‌های فلسفی -کلامی, 14(3-4), pp. 119-146. doi: 10.22091/pfk.2013.62
رامین, فرح. ارزیابی کاربرد حساب احتمالات در برهان نظم براساس تقریرمحمدباقر صدر. پژوهش‌های فلسفی -کلامی, 1392; 14(3-4): 119-146. doi: 10.22091/pfk.2013.62

ارزیابی کاربرد حساب احتمالات در برهان نظم براساس تقریرمحمدباقر صدر

پژوهش‌های فلسفی -کلامی
مقاله 6، دوره 14، 3-4 - شماره پیاپی 55، خرداد 1392، صفحه 119-146    اصل مقاله (524.49 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22091/pfk.2013.62
نویسنده
فرح رامین*
دانشیار دانشگاه قم
چکیده
محمدباقر صدر، با طرح مبانی حساب احتمالات، کوشید روایت جدیدی از برهان نظم به دست دهد که برای اثبات واجب کارآمد باشد. مفهوم احتمال، پیچیدگی‌های خاصی دارد و از همان ابتدای طرح آن، دوگانگی معنایی در این واژه مشاهده شد (احتمال آماری و احتمال معرفت‌شناختی) و این ثنویت موجب تفسیرهای گوناگون از آن گردید. صدر، بر اساس مبانی اصولی خود و با مدد جستن از مفاهیمی چون علم اجمالی و یقین موضوعی، احتمال را درجه باور معقول دانست که مبتنی بر قراین و شواهد خارجی است. وی با تفکیک بین احتمالات مشروط و احتمال‌های مستقل، فرضیه خداباوری را به روش علمی استقرایی تنسیق کرد. کاربرد حساب احتمالات در برهان نظم مورد انتقاد اندیشمندان، به ‌ویژه برخی متفکران معاصر اسلامی، واقع شد. برخی از اساس با تجربی بودن این استدلال مخالفت کردند و برخی با تمسک به اصل عدم تفاوت و یکسان بودن اطراف اعضای یک مجموعه احتمالی، استفاده از حساب احتمالات را نه تنها در باب اثبات وجود خداوند، در دایره عقل نظری نیز، جایز شمرده، یقین‌زایی آن را نپذیرفتند. در این مقاله، پس از مروری بر مفهوم «احتمال» و تفاسیر مختلف آن، معیاری برای گزینش تعریف مناسب به دست می‌دهیم. سپس به تقریر برهان صدر می‌پردازیم و می‌کوشیم پاسخ‌های مناسبی بر نقد و ابرام‌های وارد بر این نحوه استدلال بیابیم.
 

کلیدواژه‌ها
احتمال؛ تفسیر منطقی احتمال؛ احتمال مشروط؛ یقین موضوعی؛ علم اجمالی
عنوان مقاله [English]
An Evaluation of Applying Probabilities Arithmetic in the Argument from Design Based on Mohammad Baqir Sadr's Exposition
نویسندگان [English]
farah ramin
چکیده [English]
By laying down the principles of probabilities arithmetic, Mohammad Baqir Sadr tried to offer a new reading of argument from design to be efficient for proving the Necessary. The concept of probability has particular complexities and dual meaning from its very initial proposition (statistical probability and epistemological probability). This duality caused different interpretation of probabilities arithmetic. Based on his own basic principles and by using such concepts as non-detailed knowledge and subjective certainty, Sadr regarded the probability the degree of rational belief which is based on external evidence. Having differentiated between conditional and independent probabilities, he scientifically-inductively arranged the hypothesis of believing in God. Thinkers, especially some contemporary Muslim thinkers, criticized the application of probabilities arithmetic in the argument from design. Some thinkers essentially disagreed with the empirical nature of this argumentation and others permitted the application of probabilities arithmetic not only in proving the existence of God but also in the scope of conceptual intellect by referring to the principle of non-difference and sameness of members of a probable set, but reject it as making certainty. Having reviewed the concept of "probability" and its different interpretations, the present paper seeks to provide a criterion for selecting a proper definition. Then it exposes Sadr's argument and tries to find appropriate answers for criticisms and doubts cast on this kind of argumentation.
 
کلیدواژه‌ها [English]
probability, logical interpretation of probability, conditional probability, subjective certainty, non-detailed knowledge
مراجع

 

  •     قرآن کریم.
  • باربور، ایان (1374). علم و دین، ترجمه: بهاءالدین خرمشاهی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  • جوادی آملی، عبدالله (1375). تبیین براهین اثبات خدا، قم: مرکز نشر اسراء.
  • داستایفسکی، فئودور (1358). قمارباز، ترجمه: صالح حسینی، تهران: انتشارات نیلوفر.
  • دورانت، ویل (1374). تاریخ تمدن، ترجمه: پرویز مرزبان و دیگران، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ج18.
  • رامین، فرح (1386). «کاربرد نظریه مهبانگ در براهین غایت‌شناختی و کیهان‌شناختی»، در: پژوهش‌های فلسفی و کلامی، ش34، ص139-152.
  • سبحانی تبریزی، جعفر (1375). «برهان نظم و حساب احتمالات»، در: فصل‌نامه تخصصی کلام اسلامی، ش19، ص4-14.
  • سروش، عبدالکریم (1366). تفرج صنع، تهران: انتشارات سروش.
  • الصدر، محمد باقر (1412). المرسل، الرسول، الرسالۀ، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
  • ---------- (1402). الاسس المنطقیه للاستقراء، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
  • گلشنی، مهدی (1377). «آیا علم دینی معنا دارد؟»، در: فصل‌نامه حوزه و دانشگاه، ش16-17، ص6-15.
  • مصباح، مجتبی (1387). «پارادوکس‌های اصل عدم تفاوت»، در: فصل‌نامه معرفت فلسفی، ش1، ص135-180.
  • مهدوی حسینی، سید محمدعلی (1381). «حساب احتمالات در ترازوی سنجش عقلی»، در: مجله تخصصی کلام اسلامی، ش43، ص98-104.
  • ---------- (1380). «حساب احتمالات به کار متافیزیک نمی‌آید»، در: مجله تخصصی کلام اسلامی، ش40، ص150-156.
  • هادوی تهرانی، مهدی (1370). «معضل استقرا از نگاه شهید صدر»، در: کیهان اندیشه، ش36ـ37، ص130-147.
  • هیک، جان (1372). فلسفه دین، ترجمه: بهرام راد، تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی.
    • § Carnap, Rudolf (1967). Logical Foundations of Probability, Chicago: The University of Chicago Press.
    • § ______ (1952). The Continuum of Inductive Methods, Chicago: The University of Chicago Press.
    • § Davies, Paul (1983). God and the New Physics, NewYork: Simon and Schuster.
    • § Galavotti, M. (2008). “Probability”, In: The Routledge Campanion to Philosophy of Science, S. Pisllos and M. Curd (eds.), Routledge.
    • § Hume, David (1943). Dialogues Concerning Natural Religion, Norman Kemp Smith (ed.), NewYork: Social Sciences Pub.
    • § Laplace, P. S. (1951). A Philosophical Essay on Probabilities, NewYork: Dover Publication Inc.
    • § Popper, K. (1959). “The Logic of Scientific Discivery’’, London: Hutchinson & Co
    • § Psillos, S. (2007). “Probability”, In: Philosophy of Science A-Z, Edinburgh: Edinburgh University Press.
    • § Ramsey, F. P. (1990). “Truth and Probability”, In: Philosophical Papers, D. H, Moller, Cambridge: Cambridge University Press.
    • § Salmon, W. (1966). The Foundations of Scientific Inference, Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
    • § Smart, J. J. C and Haldan (1966). Atheism and Theism, Oxford: Blacwell.
    • § Swinburne, Richard (1988). “The Argument from Design”, In: Philosophy of Religon: The Big Question, Eleonore Stump and Michael, J. Murray (eds.), Oxford: Blackwell.
    • § Venn, J. (1876). The Logical of Chance, NewYork: Macmillan and co.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 3,207
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,768