بررسی تطبیقی نظریه خودحمایتی در تعهدات متقابل در نظام‌های حقوقی ایران و انگلیس و اسناد بین‌المللی | ||
| پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب | ||
| دوره 11، شماره 3 - شماره پیاپی 41، مهر 1403، صفحه 165-186 اصل مقاله (1.99 M) | ||
| نوع مقاله: علمی و پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22091/csiw.2024.8107.2281 | ||
| نویسندگان | ||
| پریسا کاکاوند1؛ سیدالهام الدین شریفی* 2؛ مهرزاد ابدالی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان. | ||
| 2استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی. | ||
| 3دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی. | ||
| چکیده | ||
| در این مقاله نظریه خود حمایتی به‌عنوان ضمانت اجرایی برای مقابله با نقض تعهدات در قراردادهای متقابل در نظام‌های حقوقی ایران، انگلیس و برخی اسناد بین‌المللی مورد بررسی قرار گرفته است. در نظام حقوقی انگلیس و برخی اسناد بین‌المللی همانند اصول حقوق قراردادهای اروپایی و اصول قراردادهای بازرگانی بین‌المللی یونیدروا، حق حبس و تقلیل ثمن به‌عنوان مصادیقی از خودحمایتی در قراردادهای متقابل مورد شناسایی قرار گرفته‌اند. در نظام حقوقی ایران اگرچه خودحمایتی به‌عنوان یک قاعده عمومی برای مقابله با نقض تعهدات قراردادی مورد شناسایی قرار نگرفته است، اما حق حبس که در سایر نظام‌ها به‌عنوان یکی از مصادیق خودحمایتی شناخته می‌شود، در این نظام به‌عنوان قاعده خاص مورد پذیرش قرار گرفته است، اگرچه در خصوص دایره شمول حق حبس به‌عنوان قاعده عمومی یا حکمی استثنایی و مختص عقد بیع، بین علمای حقوق اختلاف‌نظر وجود دارد. به نظر می‌رسد قاعده تقاص در فقه امامیه، می‌تواند آثار و احکام نظریه خودحمایتی را در نظام حقوقی ایران توجیه و قابل پذیرش نماید. | ||
تازه های تحقیق | ||
خودحمایتی‌ها مشتمل بر حق حبس و تقلیل ثمن به‌عنوان یک قاعده عمومی در تعهدات متقابل در نظام حقوقی انگلیس و برخی اسناد بین‌المللی مورد شناسایی قرار گرفته است که فواید عملی قابل ملاحظه‌ای من‌جمله کاهش مراجعه به دادگستری را در پی خواهد داشت. در قوانین موضوعه ایران، خودحمایتی به‌عنوان یک قاعده عمومی قابل اجرا در جمیع قراردادها پیش‌بینی نشده است، هرچند حق حبس به‌عنوان مصداقی از خودحمایتی بنا بر نظر برخی از علمای حقوق قابل اعمال در جمیع معاملات است، اما بنا بر دیدگاه دیگر این حق استثنایی و صرفاً قابل اعمال در عقد بیع است و تقلیل ثمن نیز به‌عنوان مصداقی دیگر به‌صورت استثنایی در برخی موارد مانند حق آرش در خیار عیب مورد تصریح قرار گرفته است. شناسایی خودحمایتی به‌عنوان قاعده عمومی می‌تواند منجر به قابلیت تعمیم مصداق به سایر موارد و عادلانه‌تر شدن معاملات گردد، برای مثال در استرداد ثمن مازاد در خیار غبن می‌توان از قاعده تقلیل ثمن استفاده نمود و حتی اشخاص می‌توانند در قراردادها، حق حبس قراردادی ایجاد نمایند و در صورت تردید نیز از طریق تفسیر موسع دامنه حق حبس قابل توسعه خواهد بود. قاعده تقاص در فقه امامیه دائر بر اینکه مدعی در شرایط خاص حق استیفا از اموال و مطالبات مدیون بدون مراجعه به محکمه را دارد، از حیث مبنا و اثر به مفهوم خودحمایتی نزدیک است و می‌تواند مبنایی برای شناسایی خودحمایتی قرار گیرد به نظر می‌رسد قانون‌گذار می‌بایست اقدام مناسبی برای قانونی کردن خودحمایتی در تعهدات متقابل، همانند قوانین نظام‌های حقوقی پیشرفته با استفاده ازنظر دکترین و مبانی فقهی ازجمله قاعده تقاص انجام دهد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تقابل تعهدات؛ خود حمایتی؛ حق حبس؛ تقلیل ثمن؛ تقاص | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Comparative Study of the Theory of Self-Help Remedy in Reciprocal Obligation in Iranian and English Legal Systems and International instruments | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Parisa Kakavand1؛ Seyed Elhamoddin Sharifi2؛ Mehrzad Abdali3 | ||
| 1PhD Student in Private Law, Department of Law, Islamic Azad University, Zanjan Branch. | ||
| 2Assistant Professor, Department of Private law, Imam Khomeini International University. | ||
| 3Associate Professor, Department of Private law, Imam Khomeini International University. | ||
| چکیده [English] | ||
| In this article, the theory of self-help remedy has been studied as a remedy for breach of obligations in reciprocal contracts in Iranian and English legal systems and some international instruments. In English legal system and some international instruments such as Principles of European Contract law (PECL) and UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts, lien and price reduction has been recognized as examples of self-help remedy in reciprocal contracts. In Iranian legal system, although self-help remedy has not been recognized as a general rule for breaching contractual obligations, but the lien has been recognized as particular rule, which is one of the examples of self-help remedy in the other systems. Although, there is some disagreement among legal scholars about the scope of the lien as a general rule or an exceptional rule which is related to contract of sale particularly, it seems that the effects and ruling of the self-help remedy theory in Iranian legal system can be justified and accepted by the rule of Taghas in Islamic jurisprudence. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Reciprocal obligations, self-help remedy, lien, price reduction, taghas | ||
| مراجع | ||
|
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414). لسان العرب، چ 3، ج 7. بیروت: ناشر صادر.
اردبیلی، احمد بن محمد. (1411). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، چ 1، ج 8. قم: مؤسسه النشر اسلامی.
امامی، حسن. (1377). حقوق مدنی، چ 1، ج 1. تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
امامی، حسن. (1375). حقوق مدنی، ج 4. تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
انصاری، مرتضی. (1416). المکاسب، چ 1، ج 3. قم: دارالحکمه.
بحرانی، یوسف. (1387). الحدائق الناضرة، چ 1، ج 19. قم: مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.
بهبهانی، وحید. (1417). حاشیه مجمع الفایده و البرهان، چ 1. قم: مؤسسه العلامه المجدد الوحید البهبهانی.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر. (1388). ترمینولوژی حقوق، چ 6. تهران: گنج دانش.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر. (1381). فلسفه عمومی حقوق بر پایه اصالت عمل تئوری، موازنه چ 1. تهران: گنج دانش.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر. (1395). مبسوط در ترمینولوژی، حقوق چ 7، ج 2. تهران: گنج دانش.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر. (1395). مبسوط در ترمینولوژی، حقوق چ 7، ج 3. تهران: گنج دانش.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر. (1400). وسیط در ترمینولوژی حقوق، چ 6. تهران: گنج دانش.
حلی، حسن بن یوسف. (1421). تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه، چ 1، ج 4. قم: مؤسسه امام صادق(ع).
حلی، حسن بن یوسف. (1413). قواعد الاحکام، چ 1، ج 2. قم: مؤسسه النشر اسلامی.
خوانساری نجفی، موسی. (بی‌تا). منیه الطالب فی حاشیه المکاسب (طبع قدیم)، ج 1. تهران: مکتب المحمدیه.
دهخدا، علی اکبر. (1377). لغتنامه، چ 2، ج 5. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
دهخدا، علی اکبر. (1377). لغتنامه، چ 2، ج 6. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
سبزواری، محمد باقر. (1381). کفایه الفقه (المشتهر بکفایه الاحکام)، چ 1، ج 1. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
شهیدی، مهدی. (1393). آثار قراردادها و تعهدات، چ 5. تهران: مجد.
شیروی، عبدالحسین. (1398). حقوق قراردادها، چ 3. تهران: سمت.
صفایی، حسین و جواهر الکلام، محمد هادی. (1400). حقوق مدنی پیشرفته: تضمین‌های دین (رهن و ضمان)، چ 2، ج 1. تهران: شرکت سهامی انتشار.
طوسی، محمد بن حسن. (1346). المبسوط فی فقه امامیه، چ 1، ج 2. تهران: المکتبة المرتضویة.
طهوری، صادق. (1386). محصل المطالب فی تعلیقات المکاسب، چ 1، ج 2. قم: مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.
عسکری، جعفر و نجف آبادی فراهانی، مرتضی و مصطفایی، مصطفی. (1398). «مطالعه تطبیقی ایراد عدم اجرا در نظام رومی- ژرمنی (فرانسه، آلمان، سوئیس)، کنوانسیون بیع بین‌المللی و قابلیت پذیرش آن در حقوق ایران»، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال ششم، شماره 1.
عدل، مصطفی. (1373). حقوق مدنی، چ 1. قزوین: انتشارات بحرالعلوم.
کاتوزیان، ناصر. (1391). قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، چ 33. تهران: میزان.
کاتوزیان، ناصر. (1393). قواعد عمومی قراردادها، چ 8، ج 4. تهران: شرکت سهامی انتشار.
مشکینی اردبیلی، علی. (1377). مصطلحات الفقه، چ 1. قم: نشر الهادی.
مراغی، عبدالفتاح. (1417). العناوین الفقهیه، چ 2، ج 2. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
نجفی، محمد حسن. (1365). جواهر الکلام فی شرح الشرایع الاسلام، ج 23. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
نجفی، محمد حسن. (1365). جواهر الکلام فی شرح الشرایع الاسلام، ج 27. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
References Beheshti,reza, (2016), Price reduction vs Damages: a Battle without a Winner, Uniform Law Review, Vol 21, Page 216-237. Douglas I. Brandon, Melinda L. Cooper, Jeremy H. Greshin, Alvin L. Harris, James M. Head, Jr., (1984), Self-Help: Extrajudicial Rights, Privileges and Remedies in Self-Help: Extrajudicial Rights, Privileges and Remedies in Contemporary American Society. Vanderbilt Law Review, Vol 37, Page 845-1040. Gergen Mark P, (2009), A theory Of Self-Help Remedies In Contract, Boston University Law Review, Vol 89, Page 1397-1449. Hogg Martine, (2011), Promises and Contract Law Comparative Perspectives, Cambridge Univercity Press. Karton Joshua D. H, (2015), Recognizing a Contractual Right to Suspend Performance, SSRN Electronic Journal, Page 1-24. MacQueen Hector, Zimmermann Reinhard, (2006), European Contract Law: Scots and South African Perspectives, Edinburgh University Press. Markesinis Basil, Unberath Hannes, Johnston Angus. (2006). The German Law of Contract. Hart Publishing, 2nd ed. McRobert Ryan, (2012), Defining "Breach of the Peace" in Self-Help Repossessions, Washington Law Review, Vol 87, Page 569-594. Muñoz Edgardo, (2010), RIGHT TO WITHHOLD PERFORMANCE UNDER IBEROAMERICAN LAW, Cuadernos de la Maestria en Derecho, Universidad Sergio Arboleda, Vol. 1, Page 379-393. Musgrave Thomas D, (2009), 'Comparative Contractual Remedies' 34 (2) University of Western Australia Law Review, Vol 34, Page 301-372. Nyer Damien, (2006), Withholding Performance for Breach in International Transactions, Pace International Law Review, Vol 18, Page 30-81. Piliounis Peter A, (2000), The Remedies of Specific Performance, Price Reduction and The Remedies of Specific Performance, Price Reduction Under the CISG, Pace International Law Review, Vol 12, Page 1-46. Pozen David E, (2014), Self-Help and the Separation of Powers, The Yale Law Journal, Samuel Geoffrey, (2000), SOURCEBOOK ON OBLIGATIONS AND LEGAL REMEDIES, Cavendish Publishing Limited, 2nd ed. Schulze Reiner, (2008), Common Frame of Reference and Existing EC Contract Law, european law publisher GmbH. Schwenzer Ingeborg, Hachem Pascal, Kee Christopher, (2012), GLOBAL SALES AND CONTRACT LAW, Published in the United States by Oxford University. Stone Rechard, (2009), The Modern Law of Contract, Cavendish, 8nd ed. Wiese Mitzi, (2011), Liens: a closer look at some conceptual foundations, University of South Africa, Page 80-96. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 391 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 214 |
||