تحلیل انتقادی مبانی دستوری- صرفی رساله مفاتیح الدریه فی اثبات القوانین الدریه | ||
| پژوهش های دستوری و بلاغی | ||
| مقاله 2، دوره 13، شماره 24، اسفند 1402، صفحه 17-36 اصل مقاله (689.1 K) | ||
| نوع مقاله: دستوری | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22091/jls.2024.10280.1573 | ||
| نویسنده | ||
| ابوالفضل مرادی* | ||
| استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| این نوشتار بر آن است تا با بررسی و تحلیل رسالۀ دستوری مفاتیح الدریه از مصطفی سیواسی (م ۱۲۴۰ ق) تصویری روشن از این رساله و رویکردهای نظری آن در زمینه صرف و نحو فارسی ارائه نماید. با توجه به این‌که مفاتیح الدریه از نخستین دستورهای متقدم به حساب می‌آید، شناخت آن برای دریافت پییشینۀ دستوری زبان فارسی و ارائه تصویری کامل‌تر از سیر تحول دستور تاریخی، بسیار سودمند است. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی بر اساس منابع کتابخانه‌ای و از جمله نسخههای خطی، با بررسی و توصیف و تحلیل به سامان رسیده و الگوی دستوری این اثر در این پژوهش معرفی گردیده است. در نتیجۀ این تحقیق، آشکار می‌گردد که رسالۀ مفاتیح الدریه تا حدود زیادی تحت تأثیر قواعد عربی بوده و از مقوله صرف و اشتقاق کلمات در فارسی فراتر نرفته است. نویسندۀ این رساله، ضمن بیان قواعد در هر یک از موضوعات صرفی به مثال‌هایی درخور موضوع مبادرت ورزیده است اما به واحد جمله و نقش آن در ساختار صرف و نحو فارسی توجهی نشده و در مبحث صرف نیز انواع کلمه بر سه نوع «اسم» و «فعل» و «حرف» انگاشته شده و در مبحث انواع فعل ماضی به سه مورد از انواع بسنده شده و در انواع مضارع نیز نوع مضارع التزامی و مضارع مستمر ملموس مورد توجه قرار نگرفته است. در ادامه به تقلید از صرف عربی برای امر فارسی، نوع امر غایب در نظر گرفته شده و به نوع فعل مستقبل با فعل کمکی خواستن هیچ اشاره‌ای نشده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مفاتیح الدریه؛ زبان فارسی؛ صرف؛ مبانی دستوری؛ سیواسی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Review and Analysis of the Grammar-syntactic Foundations of the Treatise Mafatih al-Dariyya fi Ithbat al-Qawanin al-Dariyya | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Abolfazl Moradi | ||
| Assistant Professor of Persian Language and Literature Department, Farhangian University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| This article aims to provide a clear picture of this treatise and its theoretical approaches in the field of Persian grammar and syntax. Due to the fact that Mafatih al-Dariyyah is considered one of the earliest grammar books, knowing it is very useful for understanding the grammatical background of the Persian language and for providing a complete picture of the evolution of the historical grammar. This research was done by descriptive-analytical method based on library sources and including manuscripts by examining, describing and analyzing. Also the grammatical pattern of this work has been introduced in this research. As a result of this research, it becomes clear that the treatise of Mafatih al-Dariyyah was largely influenced by Arabic grammar and did not go beyond the mere category of derivation of words in Persian. The author of this treatise, while explaining the rules in each of the grammatical subjects, has taken examples that are suitable for the subject; However, the sentence unit and its role in the Persian structure and syntax have not been paid attention to. Considering conjugation, words are considered to be nouns, verbs, and letters. As far as past tense verbs are considered, three types are deemed enough.Also in present tense obligatory participle and concrete continuous participle have not been taken into consideration. Imitating the Arabic tense for the Persian imperative, the absent imperative type is taken into account, and there is no mention of the future verb type with the auxiliary verb of wanting. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Mafatih al-Dariyyah, Persian language, Conjugation, Grammar basics, Sivasi | ||
| مراجع | ||
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 332 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 262 |
||