ضرورت بازاندیشی در تلقی مرسوم از مبنای مشارکت مردم (مطالعة تطبیقی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق‌ها) | ||
| حقوق عمومی تطبیقی | ||
| دوره 1، شماره 2، تیر 1403، صفحه 1-19 اصل مقاله (593.34 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22091/cpl.2024.10383.1011 | ||
| نویسنده | ||
| احسان آقامحمدآقایی* | ||
| استادیار گروه حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| ساحت معرفتی مشارکت، پیشینه‌ای به دیرینگی نخستین جدال‌های اندیشه و عمل بر سر جایگاه و نقش و قدرت تأثیرگذاری مردم در سطح مناسبات حکمرانی دارد. با نگاهی به تبارشناسی مفهوم مشارکت و با تمرکز بر اندیشه‌های دوران کهن و همچنین تأمل در پژوهش‌ها و دستاوردهای نیم سده اخیر در غرب، دلایل توجیهی و قطعی بسیاری در جهت «حق‌پنداری» مشارکت اقامه و مطرح می‌شود که بخش مهمی از این ادعاها امروزه در اسناد و متون حقوقی داخلی و جهانی در عرصه حقوق عمومی جای گرفته و چهره‌ای منصوص و بی‌تغییر یا مقاوم در برابر هرگونه بازنگری به خود گرفته است. پژوهش حاضر با وجود ضریب تأثیر تلقی حقانی از مبنای مشارکت مردم در متن قوانین اساسی و اسناد جهانی در نظر دارد که با رویکردی تطبیقی و با روش توصیفی- تحلیلی ضرورت بازاندیشی در تلقی مرسوم از مبانی مشارکت مردم در گذار به «تکلیف پنداری» آن، از دریچه تعین بخشی به اعلامیه جهانی تکالیف بشری تأکید نماید. | ||
تازه های تحقیق | ||
با نظر به آنچه پیرامون تلقیات مرسوم و ضروری از مشارکت بحث شد، می‌توان گفت که مشارکت در ذات خود مفهومی دوسویه است که توأمان دولت و شهروندان را از حیث حق یا تکلیف بودن آن درگیر می‌سازد. مطابق نگاه حق پندارانه به مشارکت و انعکاس آن در قوانین داخلی و اسناد بین‌المللی، مردم در تعیین سرنوشت و تمامی جریان‌های زندگی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش محق هستند و حق دارند بدون هیچ محدودیت و ممنوعیت مستقیم یا با واسطه در اداره امور جامعه خویش شرکت جسته و این حضور اثربخش را به نمودهایی چون: تصدی مشاغل نمایندگی یا گزینش نمایندگان مورد اطمینان، امکان دستیابی به فرصت‌ها و موقعیت‌های گوناگونِ سیاسی، حقوقی، اقتصادی، اجتماعی، آموزشی و تربیتی و ارائه راهکارهای اصلاحی به هیئت حاکمه اعلام نمایند. همچنین مطابق نگاه تکلیف پندارانه به مشارکت، بر شناسایی و تعین و تشخص بخشی به تکلیف بشر، از رهگذر توجه به اسناد و هنجارهای جهانی کمتر شناخته شده، به‌مثابه جزئی ناگسستنی از گفتمان امروزین حقوق عمومی نوین تأکید شد. در فرجام سخن، می‌توان نتیجه گرفت که انگاره مشارکت در جهان مشحون از تنوع اندیشه‌ها و چندگانگی کنش‌ها، هرآینه مستلزم بازاندیشی در طرز تلقی و پنداشتی نو از حیث تکلیف گونگی هم‌ارز و هم‌نوا با حیث حق بودگی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مشارکت حق پندارانه؛ مشارکت تکلیف پندارانه؛ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران؛ اعلامیه جهانی حقوق بشر؛ میثاق‌ها؛ اعلامیه جهانی تکالیف بشری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Necessity of Rethinking on Conventional Perception Concerning the basis of People’s participation (a comparative study on Islamic Republic of Iran’s Constitution Law, the Universal Declaration of Human Rights and Covenants) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ehsan Aghamohammadaghaee | ||
| Assistant professor of public law, Azad University, North Tehran Branch, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Epistemic field of participation is as old as the first controversies between theory and practice on the status and role and power of people’s influence in level of governance relations. By looking at the genealogy of participation’s concept and focusing on ancient time thoughts as well as contemplation in researches and achievements made in recent half century in the West, many justifying and decisive reasons are raised on participation “righteousness”, in which a main part of such claims is put today in domestic and global legal texts and documents in public law’s arena and has taken an explicit and unchangeable or resistance countenance against any revision. Despite of the ratio of righteous perception effect of the basis of people’s participation in the texture of the Constitution Law and universals documents, present research, through a comparative approach and with analytical method, attempts to emphasize on the necessity of rethinking on conventional perception concerning the basis of people’s participation in transition to its “responsibility supposition”, through the materialization Universal Declaration of Human Responsibilities. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| righteousness participation, responsibility supposition participation, Islamic Republic of Iran’s Constitution Law, the Universal Declaration of Human Rights, Universal Declaration of Human Responsibilities | ||
| مراجع | ||
|
اسپونویل، آندره کنت؛ (1385). رساله‌ای کوچک در باب فضیلت‌های بزرگ؛ ترجمه مرتضی کلانتریان، تهران: انتشارات آگاه.
امیدی، علی؛ (1387). «استقلال ملل تحت سلطه تا حق دموکراسی برای همه»، فصلنامه حقوق (مطالعات حقوق خصوصی)، دوره 38، شماره 2.
آقامحمدآقایی، احسان؛ (1402). نقش دولت در فرآیند مشارکت‌پذیری مردم (بازکاوی مشارکت در میانه حق- تکلیف)؛ چاپ دوم، تهران: پژوهشکده حقوقی شهر دانش.
حقیقت، سید صادق؛ (1399)، حق تعیین سرنوشت و حقوق ملت‌ها؛ قم: انتشارات دانشگاه مفید و سمت.
خسروی، حسن؛ (1387). حقوق انتخابات دموکراتیک، تهران: انتشارات مجد.
خوب روی پاک، محمدرضا؛ (1393). حقوق مردم و شهروندی (دگرگونی در مفاهیم حقوق عمومی)، تهران: نشر شیرازه.
دبیرنیا علیرضا (1402). «اتکا به آرا عمومی در نظام‌های دموکراتیک و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، قم: مجله حقوق تطبیقی عمومی .
راسخ، محمد؛ (1382). حق و مصلحت، تهران: انتشارات طرح نو.
سیدفاطمی، سید محمد قاری؛ (1388). حقوق بشر در جهان معاصر، دفتر یکم، تهران: انتشارات موسسه پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
سیدفاطمی، سید محمد قاری؛ (1395). حقوق بشر در جهان معاصر، دفتر دوم، تهران: انتشارات موسسه پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
فاطمی‌نیا، سیاوش؛ (1386). «فرهنگ شهروندی محصول و محمل حاکمیت خوب سازمان کارا و شهروند فعال»؛ مجله رفاه اجتماعی، دوره 2، شماره 26.
قراگوزلو، محمد؛ (1388). نظریه انحطاط از منظر سعدی و ابن‌خلدون، سعدی‌شناسی، دفتر دوازدهم، شیراز، مرکز سعدی‌شناسی.
لوین، لیا؛ (1377). پرسش و پاسخ درباره حقوق بشر، ترجمه محمدجعفر پوینده، تهران: نشر قطره.
موحد، محمدعلی و موحد، صمد؛ (1386). دیباچه مترجم بر کتاب فصوص الحکم محی‌الدین ابن عربی، تهران: نشر کارنامه.
موحد، محمدعلی؛ (1380). در هوای حق و عدالت، تهران: نشر کارنامه.
موحد، محمدعلی؛ (1382). در خانه اگر کس است، تهران: نشر کارنامه.
موحد، محمدعلی؛ (1391). «سخنرانی به مناسبت سالروز مولانا»، تهران: مجله نگاه نو، شماره 95.
موحد، محمدعلی؛ (1394). «فراخوان برای تدوین و تنظیم اعلامیة جهانی تکالیف بشر»، فصلنامه نگاه نو، شماره 105،
نلسون ویلیام؛ (1384). در توجیه دموکراسی؛ ترجمه علیرضا پارسا نیا، تهران: نشر دیگر.
وکیل، امیر ساعد و عسگری، پوریا؛ (1383). نسل سوم حقوق بشر (حقوق همبستگی)، تهران: انتشارات مجد.
ویکس، ریموند؛ )1389(. فلسفه حقوق، از حقوق طبیعی تا پست‌مدرنیسم، ترجمه فاطمه آبیار، تهران: انتشارات رخداد نو.
Douglas Houglas Hodgson, Individual Duty within a Human Rights Discourse1-2 (2003). Francis M. Deng et. al., Sovereignty as responsibility: Conflict management in Africa 1, 4–5 (1996). Harel, Alon, Theories of Rights, the black well guide to the philosophy of law and legal theory, edited by: Martin P. Goldering and William A. Edmundson, (2006). Hohfeld, Wesley, Fundamental Legal Conceptions, Arthur Corbin, ed. (Westport, Conn, Green Wood Press (1978). Human Rights: A Contribution to the Freedom of the Individual under Law, U. N. Doc. E/CN. 4/Sub. 2/432/Rev. 2 (1983).
Jordan J. Paust, the Other Side of Right: Private Duties Under Human Rights Law, 51 (1992) Republished (2014). Peter de Bolla, The Architecture of Concepts: The HiSTORICAL Formation of Human Rights 77-86, (2013). Samuel Moyn, Rights vs. Duties, BOSTON REV. (May 16, 2016), https://bostonreview. net/books-ideas/samuel-moyn-rights- duties. Sandra Fredman, Human Rights Transformed: Positive Rights and Positive Duties 65 (2008). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 222 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 187 |
||