الزامات توسعه شهرهای دانش‌‌بنیان | ||
| علوم و فنون مدیریت اطلاعات | ||
| مقاله 8، دوره 9، شماره 3، مهر 1402، صفحه 241-268 اصل مقاله (4.06 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22091/stim.2022.8065.1771 | ||
| نویسندگان | ||
| کریم حنفی نیری1؛ ربابه پورجبلی* 2؛ محبوبه بابائی2 | ||
| 1دکتری، گروه جامعه‌‌شناسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران. | ||
| 2استادیار، گروه جامعه‌‌شناسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران | ||
| چکیده | ||
| هدف: یکی از علل ناکامی در خصوص توسعه شهرهای دانش‌‌بنیان، درک ناقص از ابعاد و عوامل این نوع توسعه، همراه با ضعف اساسی در تعیین اولویت‌‌های راهبردی برنامه‌‌ها و تصمیمات تخصیص منابع می‌‌باشد. معرفی و تبیین الگوی توسعه دانش‌‌بنیان برای شهرها به‌‌صورت پویا و یکپارچه، یکی از دستاوردهای اصلی موضوع پژوهش حاضر می‌‌باشد که در آن ارکان توسعه دانش‌‌بنیان با رویکردی اثربخش و تاثیرگذار، با اتکاء بر اندیشه‌‌های متخصصان این حوزه تشریح و تبیین شده است. کاربرد دانش یکی از منابع کلیدی پایدار نمودن رشد و توسعه است و در مباحث رشد و توسعه کشورها، دانش به‌‌عنوان مزیت رقابتی برای مباحث اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی به‌‌شمار می‌‌آید. بنابراین، توسعه شهرهای دانش‌‌بنیان، رویکردی است که کاربرد دانش و اطلاعات در آن اهمیت بالایی داشته و اقتصاد، تولید، اشتغال و رشد همه‌‌جانبه مبتنی بر آن شکل گرفته و سرمایه‌گذاری در حوزه‌‌های مرتبط با دانش، مورد توجه کشورهای توسعه‌‌یافته قرار گرفته است. این پژوهش با هدف شناسایی مولفه‌‌های توسعه شهرهای دانش‌‌بنیان انجام شده است. روش: واحد مطالعه این پژوهش شامل: متخصصین و کارشناسان مطلع نسبت به موضوع پژوهش می‌‌باشند که با روش نمونه‌‌گیری گلوله برفی یا زنجیره‌‌ای که یک روش نمونه‌‌گیری غیراحتمالی بوده، و برای مواقعی است که واحدهای مورد مطالعه به‌‌راحتی قابل شناسایی نباشند، انجام شده است. دلیل استفاده از این روش آن بود که واحدهای مورد مطالعه بسیار کمیاب بوده و بخش کوچکی از جامعه آماری را تشکیل می‌‌دادند. حجم نمونه با استفاده از نمونه‌‌گیری اشباعی یا قضاوتی (هدفمند) انتخاب شدند و محققین بعد از مصاحبه با 32 نفر، به اشباع نظری دست یافتند، اما برای اطمینان، مصاحبه را تا 38 نفر ادامه دادند. گردآوری داده‌‌ها با استفاده از مصاحبه نیمه‌‌ساختار یافته انجام شد. یافته‌‌ها: داده‌‌های به‌‌دست آمده از مصاحبه، در خصوص سوال اصلی پژوهش مبنی بر شناسایی ابعاد و مولفه‌‌های توسعه شهرهای دانش‌‌بنیان، بعد از مقوله‌‌بندی و کدگذاری، تحلیل مضمون شده و تعداد پنج مقوله برای توسعه شهرهای دانش‌‌بنیان استخراج شد که عبارتند از: اقتصاد دانش‌‌بنیان با پنج مولفه شامل: توسعه صنایع پیشرفته؛ نظام تشویقی و حمایتی؛ ایجاد بازار سرمایه دانشی؛ اقتصاد هوشمند؛ کسبوکارهای هوشمند؛ حکمرانی هوشمند با چهار مولفه شامل: ایجاد دولت توسعه‌‌گرا؛ آزادی‌‌های اطلاعاتی؛ توسعه دولت الکترونیکی؛ توسعه زیرساخت فناوری؛ جامعه دانش‌‌بنیان با چهار مولفه شامل: آگاهی‌‌های مدنی؛ مردم هوشمند؛ آموزش دانش‌‌بنیان؛ جامعه اطلاعاتی؛ ارتقای دانش مدیریت توسعه با چهار مولفه شامل: سازمان‌‌های دانش‌‌بنیان؛ توسعه شهرهای دانشی؛ توسعه پایدار؛ توسعه نظام فنی و اجرایی و سیاستگذاری دانش و فناوری با پنح مولفه شامل: تجاری‌‌سازی دانش؛ مراکز تحقیق و توسعه؛ ترویج علم و فناوری؛ نظام ملی نوآوری؛ توسعه مدیریت دانش. عوامل کلیدی موفقیت در ایجاد و توسعه شهرهای دانش‌‌بنیان شامل: توسعه مراکز تحقیق و توسعه و پارک‌‌های علم و فناوری؛ توجه به صنایع های‌‌تک؛ توجه به مدیریت دانش؛ تقویت سرمایه‌‌های انسانی دانشی؛ توسعه زیرساخت‌‌های فناوری؛ ایجاد الگوی ملی نوآوری؛ توسعه اقتصادهای هوشمند و دانش‌‌بنیان؛ توسعه زیرساخت حکمرانی هوشمند؛ توسعه کسبوکارهای شبکه‌‌ای می‌‌باشد. پیشنهاد می‌‌شود مدیران نسبت به، ایجاد قطب‌‌های دانش و فناوری؛ توسعه زیرساخت‌‌های فناوری؛ توسعه نظام‌‌های حمایتی؛ ایجاد و توسعه کارآفرینی دانش‌‌بنیان و مدیریت دانش‌‌بنیان، اقدامات لازم را انجام دهند. عوامل کلیدی موفقیت در ایجاد و توسعه شهرهای دانش‌‌بنیان شامل: توسعه مراکز تحقیق و توسعه؛ توسعه پارک‌‌های علم و فناوری؛ توجه به صنایع های‌‌تک (تکنولوژی بالا)؛ گسترش مدیریت دانش در امور مختلف؛ تقویت سرمایه‌‌های انسانی دانشی؛ گسترش و توسعه زیرساخت‌‌های فناوری‌‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی؛ ایجاد الگوی ملی نوآوری؛ توسعه شبکه‌‌های فنی و علمی ملی؛ توجه به توسعه زیرساخت لازم برای کسبوکارهای شبکه‌‌ای و هوشمند و موارد دیگر می‌‌باشد. نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که برای توسعه شهرهای دانش‌‌بنیان، توجه به مولفه‌‌های: مولفه‌‌های حکمرانی دانش و مدیریت آن، کارکنان متخصص دانشی، کسبوکارهای هوشمند؛ حکمرانی هوشمند و توسعه دولت توسعه‌‌گرا و ارتقای آزادی‌‌های اطلاعاتی؛ ایجاد جامعه دانش‌‌بنیان؛ ارتقای دانش مدیریت توسعه؛ تجاری‌‌سازی دانش؛ توسعه مدیریت دانش و ترویج علم و فناوری؛ و ایجاد بازارهای سرمایه دانشی، ضروری است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| توسعه دانش‌‌بنیان؛ شهرهای دانشی؛ شهرهای دانش‌‌بنیان؛ توسعه؛ مدیریت دانش | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Knowledge-Based Urban Development Requirements | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Karim Hanafi Niri1؛ Robabeh Pourjabali2؛ Mahboube Babaei2 | ||
| 1P.hD., Department of Sociology, Zanjan University, Zanjan, Iran. | ||
| 2Assistant Professor, Department of Sociology, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Purpose: One of the reasons for the failure in developing knowledge-based cities is the incomplete understanding of the dimensions and factors involved in this type of development, as well as the fundamental weakness in determining the strategic priorities of programs and resource allocation decisions. The main achievement of this article is the introduction and explanation of the model of knowledge-based development for cities in a dynamic and integrated manner. The elements of knowledge-based development are effectively explained, relying on the insights of experts in this field. And it has been explained. The application of knowledge is a key factor in sustaining growth and development. In the context of a country's progress, knowledge is considered a competitive advantage in economic, social, political, and cultural matters. Therefore, the development of knowledge-based cities is an approach in which the application of knowledge and information is of great importance. The economy, production, employment, and overall growth are formed based on this approach, and investment in knowledge-related fields has attracted the attention of developed countries. The aim of the study is to identify the components of development in knowledge-based cities. Method: The study population for this research comprises specialists and experts with knowledge of the research subject. The snowball or chain sampling method, a non-probability sampling technique, will be used when the study units are not easily identifiable. This method was chosen because the units under study were very rare and constituted a small portion of the statistical population. The sample size was determined using saturation or judgmental (targeted) sampling. The researchers achieved theoretical saturation after interviewing 32 people but continued the interviews with 38 people to ensure thoroughness. Data collection was conducted through semi-structured interviews. Findings: The data obtained from the interview, regarding the main research question of identifying the dimensions and components of the development of knowledge-based cities; after categorization and coding, thematic analysis was done Five categories were extracted for the development of knowledge-based cities, which are: 1. Knowledge-based economics with 5 components including: development of advanced industries; incentive and support system; creating a knowledge capital market; smart economy; Smart businesses; 2. intelligent governance with four components including: creating a development-oriented government; freedom of information; development of electronic government; Development of technology infrastructure; 3. Knowledge-based community with four components including civil awareness; intelligent people; knowledge-based education; and Information Society; 4. improving the knowledge of development management with four components including knowledge-based organizations; Development of knowledge cities; Sustainable Development; Development of technical and executive systems and 5. Knowledge and technology policy with five components including commercialization of knowledge; research and development centers; promoting science and technology; National innovation system; and Development of knowledge management. Key success factors in developing knowledge-based cities include: 1. Development of research and development centers and science and technology parks. 2. Attention to single industries. 3. Attention to knowledge management. 4. Strengthening knowledge human capital. 5. Development of technology infrastructure. 6. Creating a national model of innovation. 7. Development of smart and knowledge-based economies. 8. Development of smart governance infrastructure. 9. Network business development. It is suggested that managers create poles of knowledge and technology; develop technological infrastructure; and support systems; Create and development of knowledge-based entrepreneurship and knowledge-based management should take necessary measures. Conclusion: The key success factors in the creation and development of knowledge-based cities include: 1. Development of research and development centers; 2. Development of science and technology parks; 3. Attention to hi-tech industries (high technology); 4. Expansion of knowledge management in various matters; 5. Strengthening human capital and knowledge; 6. Expanding and developing the infrastructure of new communication and information technologies; 7. Creating a national model of innovation; 8. Development of national technical and scientific networks; 9. Paying attention to the development of necessary infrastructure for networked and smart businesses and other cases. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| VKnowledge-Based Development, Cities of Knowledge, Knowledge-Based Cities, Development of Knowledge-Based Cities, Pattern of Knowledge-Based Cities | ||
| مراجع | ||
|
اسدی، ر.، رزقی‌‌شیرسوار، ه. (1398). ارائه مدل توسعه شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان در جهت توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: شهر تهران). جغرافیا (برنامه‌‌ریزی منطقه‌‌ای). 9(2): 599-614. https://doi.org/20.1001.1.22286462.1398.9.2.36.2 اشتری، ح.، پرهیز، ف. (1399). شهر دانش‌‌محور. تهران: تیسا.
انتظاری، ی. (1397). چارچوب مفهومی توسعه دانش‌‌بنیان. در: محورهای توسعه دانش‌‌بنیان: چارچوب مفهومی و داده‌‌های ایران. تهران: موسسه پژوهش و برنامه‌‌ریزی آموزش عالی.
انتظاری، ی.، محجوب، ح. (1392). تحلیل توسعه اقتصاد دانش ایران براساس بند چشم‌‌انداز 1404. راهبرد فرهنگ، 6(24): 65- 97.
بهزادپور، ا.، فرزادبهتاش، م.ر.، سعیده‌‌زرآبادی، ز.س. (1400). تبیین مدل مفهومی توسعه شهری دانش‌‌بنیان مبتنی بر رویکرد مدل‌‌سازی ساختاری تفسیری موردپژوهی: کلانشهر تهران. شهر پایدار، 4(2): 73-90.
پوررمضان، ع.، پورحسین‌‌روشن، ح.، علی‌‌اکبری، ص. (1395). شهر دانش‌‌بنیان: استراتژی توسعه آینده شهر زنجان به‌‌عنوان یک شهر پایدار و خلاق. آمایش محیط، 9(35): 171-193.
جمعه‌‌پور، م. و همکاران (1396). تدوین راهبردهای توسعه شهری با رویکرد توسعه دانش‌‌بنیان (مورد مطالعه: شهر صنعتی اراک). اقتصاد و مدیریت شهری، 5(20): 53-65.
حمیدی‌‌زاده، م.ر. (1395). توسعه نوین اقتصادی و اجتماعی دانش‌‌بنیان. تهران: ترمه.
خلیلی، ا.، دهقانی، م. (1399). تحلیل مطلوبیت رویکرد خوشه‌‌ای در توسعه شهری دانش‌‌بنیان اصفهان. معماری و شهرسازی ایران، 11(2): 205-222.
خنیفر، ح.، مسلمی، ن. (1397). اصول و مبانی روش‌‌های پژوهش کیفی: رویکردی نو و کاربردی. تهران: انتشارات نگاه دانش.
دهقانی، م.، حقیقت‌‌نائینی، غ.، زبردست، ا. (1400). تحلیل ظرفیت نهادی توسعه شهری دانش‌‌بنیان اصفهان. نامه معماری و شهرسازی، 13(31): 5-22.
رفیعیان، م.، حق‌‌روستا، س. (1399). شهر دانش‌‌محور؛ حلقه ضروری اتصال به شهر آینده. چشم‌‌انداز شهرهای آینده، 1(1): 51-62.
روستایی، ش.، رنجبرنیا، ب.، پورمحمدی، م.ر. (1400). تحلیلی بر مفهوم توسعه شهری دانش‌‌بنیان با تاکید بر عامل شکاف دیجیتال در کلانشهرهای ایران (مورد: تبریز 2018). جغرافیا و برنامه‌‌ریزی، 25(75): 157-170.
صادق‌‌زاده‌‌وایقان، ع.، حسن‌‌زاده، م.، نجفقلی‌‌نژادورجوی، ا. (1392). اطلاعات و جریان اطلاعات در سازمان‌‌ها. تهران: نشر کتابدار.
صالحی، م.ج.، انتظاری، ی.، مهرپرور، م. (1397). نقش سرمایه انسانی در توسعه دانش‌‌بنیان. در: محورهای توسعه دانش‌‌بنیان: چارچوب مفهومی و داده‌‌های ایران. تهران: موسسه پژوهش و برنامه‌‌ریزی آموزش عالی.
طبیبیان، م.، نجارصادقی، م. (1396). به‌‌سوی شهرهای دانش‌‌بنیان. در: نخستین کنفرانس ملی به‌‌سوی شهرسازی و معماری دانش‌‌بنیان. تهران (3 اردیبهشت 1396).
عابدینی، ا. و همکاران (1399). امکان‌‌سنجی اجرای شهر دانش‌‌بنیان در کلانشهر تبریز با رویکرد توسعه مبتنی بر دانش. مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 7(24): 155-157. https://doi.org/10.22080/USFS.2020.16690.1829 علی‌‌اکبری، ا. (1399). تحلیل ساختاری پیشران‌‌های توسعه شهری دانش‌‌بنیان، مطالعه موردی: کلانشهر تهران. پژوهش و برنامه‌‌ریزی شهری، 11(42): 1- 20. https://doi.org/20.1001.1.22285229.1399.11.42.1.2
علی‌‌اکبری، ا.، اکبری، م. (1398). توسعه دانش‌‌بنیان؛ تدوین نقشه راهبردی کلانشهر تهران. پژوهشهای جغرافیای برنامه‌‌ریزی شهری، 7(1): 151-170. https://doi.org/10.22059/JURBANGEO.2019.274413.1050
فتحیان، م.، مهدوی‌‌نور، ح. (1396). مبانی و مدیریت فناوری اطلاعات. تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
فراستخواه، م. (1397). ابعاد فرهنگی و اجتماعی «توسعه دانش‌‌بنیان». در: محورهای توسعه دانش‌‌بنیان: چارچوب مفهومی و داده‌‌های ایران. تهران: موسسه پژوهش و برنامه‌‌ریزی آموزش عالی.
فقیه‌‌سبزواری، ع. (1395). ارائه الگوی پیشنهادی توسعه دانش‌‌محور شهر مشهد با رهیافت گردشگری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. مشهد: دانشگاه فردوسی.
فیروزی، م.ع. و همکاران (1398). تحلیل مولفه‌‌های تبیین‌‌کننده حکمروایی شهری دانش‌‌بنیان (مطالعه‌‌ای در کلانشهر تبریز). پژوهشهای جغرافیای برنامه‌‌ریزی شهری، 7(3): 471-489. https://doi.org/10.22059/JURBANGEO.2019.253968.880 کریمی، ج.، جمالی‌‌نژاد، م. (1390). شاخص‌‌های توسعه جامعه دانش‌‌محور در شهر اصفهان. در: تهران: دومین همایش ملی مدیریت پژوهش و فناوری.
نادری، ا. (1397). استلزامات توسعه دانش‌‌بنیان در ایران. در: محورهای توسعه دانش‌‌بنیان: چارچوب مفهومی و داده‌‌های ایران. تهران: موسسه پژوهش و برنامه‌‌ریزی آموزش عالی.
وصالی‌‌آذرشربیانی، م. (1396). بررسی ارتباط بین سرمایه اجتماعی و توسعه شهری دانش. سیاست‌‌نامه علم و فناوری، 7(1): 17-30. https://doi.org/20.1001.1.24767220.1396.07.1.5.5 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,954 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 420 |
||