روند موضوعی حوزه علم اطلاعات و دانششناسی در مجلات معتبر داخلی براساس مدل LDA | ||
| علوم و فنون مدیریت اطلاعات | ||
| مقاله 3، دوره 9، شماره 2، تیر 1402، صفحه 31-58 اصل مقاله (4.5 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22091/stim.2022.8532.1853 | ||
| نویسندگان | ||
| حانیه غلامی ثالث فعال1؛ حسن بهزادی* 2؛ مهدی چم پور3 | ||
| 1کارشناسی ارشد، گروه علم اطلاعات و دانششناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
| 2استادیار، گروه علم اطلاعات و دانششناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
| 3استادیار، گروه کامپیوتر، دانشگاه صنعتی قوچان، قوچان، ایران | ||
| چکیده | ||
| هدف: تحلیل محتوای مقالات مجلات علمی، می‌‌تواند بیانگر مسیر تحولات و جهت‌‌گیری‌‌های موضوعی در هر رشته‌‌ای باشد. از این‌رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی روند موضوعی حوزه علم اطلاعات و دانششناسی در مجلات معتبر داخلی، براساس مدل LDA انجام شد. روش: پژوهش حاضر از نظر ماهیت پژوهشی توصیفی- اکتشافی است؛ چرا که از فنون متنکاوی بهره برده است. تکنیک متنکاوی به‌کار گرفته شده در این پژوهش، برای شناسایی موضوع‌‌های پنهان و روند موضوعی حوزه علم اطلاعات و دانششناسی، روش مدل‌سازی موضوعی و الگوریتمLDA است. جامعه آماری پژوهش نیز شامل چکیده و کلیدواژه‌‌های مقالات منتشر شده در 11 مجله علمی مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در رشته علم اطلاعات و دانششناسی در فاصله سالهای 1395 تا 1399 است که 1581 مقاله را در برمی‌‌گیرد. روایی روش LDA در پژوهشهای پیشین تأیید شده و پایایی داده‌‌های استخراج شده با روش قابلیت اطمینان بین ارزیاب، مورد تأیید قرار گرفت. یافته‌ها: به طور کلی، موضوعات تحلیل استنادی، کتابخانه، و وب به ترتیب در رتبه اول تا سوم موضوعات مورد توجه پژوهشگران حوزه علم اطلاعات و دانششناسی بودند. طی سالهای 1395 تا 1399 به ترتیب، موضوعات فرهنگ سازمانی، شبکه‌‌های اجتماعی، سواد اطلاعاتی، مدیریت دانش و اینستاگرام، موضوعات اصلی حوزه علم اطلاعات و دانششناسی هستند. دیگر یافته پژوهش نشان داد که در مجلات مختلف، موضوعات متفاوت و بعضاً مشترکی مورد توجه پژوهشگران حوزه علم اطلاعات و دانششناسی بوده است. مدیریت دانش و موضوعات مشابه و مرتبط با آن همانند: اشتراک دانش، تسهیم دانش، در دو مجله «مطالعات کتابداری و علم اطلاعات» و «پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات»، بیشتر مورد توجه قرار گرفته و البته در بیشتر مجلات، کتابداران و کاربران جزو موضوعات اصلی مورد بررسی بوده‌‌اند. نتیجه‌گیری: تکنیک‌‌های داده‌کاوی می‌‌تواند ابزار مناسبی برای تسهیل و تسریع در زمینه تدوین روند موضوعی در یک حوزه باشد. به منظور همگام شدن با مجلات رشته در سطح جهان، ضروری است موضوعات مرتبط با فناوری، در مجلات بیشتر مورد توجه قرار گیرد. همچنین سردبیران مجلات باید ضمن در نظر گرفتن سیر موضوعی مقالات مجله در گذر زمان، تلاش کنند تا براساس خط‌مشیء و حوزه‌‌های موضوعی مجلات، نسبت به انتشار مقالات اقدام نمایند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| روند موضوعی؛ علم اطلاعات و دانششناسی؛ الگوریتم تخصیص پنهان دیریکله؛ مدل LDA؛ متنکاوی؛ مجلات علمی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Topic Trends in Knowledge and Information Science in Domestic Prestigious Iranian Journals Based on the LDA Model | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Haniyeh Gholami Sals Faal1؛ Hassan Behzadi2؛ Mahdi Jampour3 | ||
| 1Master's degree, Department of Knowledge and Information Science, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran | ||
| 2Assistant Professor, Department of Knowledge and Information Science, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran | ||
| 3Assistant Professor, Computer Department, Qochan University of Technology, Qochan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Purpose: The content analysis of the scientific papers can indicate the path of development and thematic orientations in any field. Therefore, this research aims to investigate the subject trends of the field of knowledge and information science in Iranian journals based on the LDA model. Method: The current research is descriptive and exploratory; since text-mining techniques were used to identify hidden topics and topic trends in the field of knowledge and information science based on the LDA algorithm. The statistical population of the current research includes abstracts and keywords of papers published in 11 scientific journals approved by the Iran Ministry of Science, Research, and Technology in the field of knowledge and information science during 2015-2019, which includes 1581 papers. The validity of the LDA method has been confirmed in previous studies and the reliability of the extracted data was confirmed by the inter-rater reliability method. Findings: The findings showed that, in general, the subjects of citation analysis, library, and web were the interest subjects of researchers in the field of knowledge and information science, respectively, in the first to third place. During 2015 - 2019, the subjects of "Organizational Culture", "Social Networks", "Information Literacy", "Knowledge Management" and "Instagram" were the main subjects of the field of knowledge and information science. Another finding of the research showed that in different journals, different and sometimes common topics have been of interest to researchers in the field of knowledge and information science. Knowledge management and similar and related topics such as knowledge sharing are more important in the two journals of "The Journal of Studies in Library and Information Science" and "The Iranian Journal of Information Processing & Management". Also in most journals "Librarians" and "Users" have been among the main subjects studied. Conclusion: Data mining techniques can be a suitable tool to facilitate and speed up the formulation of thematic processes in a field. In order to keep up with the journals of the field worldwide, it is necessary that the topics related to technology be considered in more journals. Also, journal editors should try to publish papers based on the policy and thematic areas over time. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Thematic Process, Knowledge and Information Science, Linear Discriminant Analysis, LDA model, Text Mining, Scientific Journals, Subject Area | ||
| مراجع | ||
|
احمدی، ح.، عصاره، ف. (1396). مروری بر کارکردهای تحلیل هم‌‌واژگانی. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 28(1): 125-145.
افضلی‌‌پور، ح.، جمالی مهموئی، ح. (1393). میزان تخصص‌گرایی مجلههای علمی پژوهشی علم اطلاعات و دانششناسی فارسی. تحقیقات اطلاعرسانی و کتابخانه‌های عمومی، 20(3): 397-422.
باب‌‌الحوائجی، ف.، زارعی، ع.، نشاط، ن.، حریری، ن. (1393). نقشه دانش علم‌‌اطلاعات و دانششناسی براساس مقوله‌‌بندی موضوعی اصلی و فرعی. مطالعات کتابداری و علم‌‌اطلاعات، 6(13): 1-24.
باغ‌‌محمد، م.، منصوری، ع.، چشمه‌‌سهرابی، م. (1399). بررسی توسعه و روند موضوعی حوزه علم اطلاعات و دانششناسی براساس مدل موضوعی LDA. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 36(2): 297-328.
بیرانوند، ع.، شعبانی، الف.، عاصمی، ع.، چشمه‌‌سهرابی، م. (1398). ساختار دانش در مطالعات مربوط به تجاری‌‌سازی دانش با استفاده از رویکردهای تحلیل شبکه و مصورسازی علم. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 26.
حری، ع. (1376). بررسی وضعیت مجلات منتشر شده در ایران در طول برنامه پنج‌ساله اول توسعه (68-72). تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی، 26-27.
حسن‌‌زاده، م.، زندیان، ف.، احمدی مینق، س. (1397). نگاشت ساختار و چیدمان تاریخی مفاهیم علم اطلاعات و دانششناسی: با رویکرد متنکاوی. پژوهشنامه علم‌سنجی، 4(2): 123-142.
خطیر، الف.، محبی، آ.، گنجه‌‌فر، س. (1397). ارائه راهکاری خودکار براساس متنکاوی برای شناخت و تحلیل روند تحقیقات حوزه‌‌های علمی. مدیریت اطلاعات، 4(1): 91-120.
داستانی، م.، موسوی‌‌چلک، الف.، ضیائی، ث.، دلقندی، ف. (1399). تجزیه و تحلیل موضوعی مقالات منتشر شده کتابداری و اطلاعرسانی پزشکی در ایران با استفاده از فنون متنکاوی. تصویر سلامت، 11(4): 355-367.
رضوانی، ر. (1389). تحلیل محتوا. پژوهش، 2(1).
رئیسی‌‌وانانی، الف.، جلالی، م. (1397). ارزیابی تحلیلی حوزه‌‌های علمی در حال ظهور در صنعت گردشگری منطقه خاورمیانه با استفاده از الگوریتم‌‌های متنکاوی. مطالعات مدیریت گردشگری، 13(43): 77-99.
سلطانی، ش. (1381). بررسی وضعیت نشر مجلات کتابداری و اطلاعرسانی در ایران. در: سمینار میزگرد نشر در حوزه کتابداری و اطلاعرسانی. تهران: انجمن کتابداری و اطلاعرسانی ایران.
سلک، م.، بزرگی، الف. (1389). تحلیل محتوای مقالات منتشر شده در دو نشرﻳﻪ فصلنامه کتابداری و اطلاعرسانی و فصلنامه کتاب در سالهای 1385-1386. دانششناسی، 3(10): 25-40.
سهیلی، ف.، شعبانی، ع.، خاصه، ع. (1394). ساختار فکری دانش در حوزه رفتار اطلاعاتی: مطالعه هم‌‌واژگانی. تعامل انسان و اطلاعات، 4(2).
شرفی، ع.، نورمحمدی، ح. (1393). تعیین پوشش موضوعی اولویتهای پژوهشی علم اطلاعات و دانششناسی. پژوهشنامه کتابداری و اطلاعرسانی، 4(1).
فتاحی، ر. (1390). آینده پیش‌‌روی پژوهش و نشر در قلمرو کتابداری و اطلاعرسانی ایران. پژوهشنامه کتابداری و اطلاعرسانی، 1(1).
قنادی‌‌نژاد، ف،. حیدری، غ.، چینی‌‌پرداز، ر. (1397). تحلیل محتوا بر روی متون مربوط به اولویتهای پژوهشی در علم اطلاعات و دانششناسی. پژوهشنامه کتابداری و اطلاعرسانی، 8(1).
محمدی، م.، پناهی، س.، سهیلی، ع. (1394). تحلیل محتوای چکیده رساله‌‌های دکتری علم‌‌اطلاعات و دانششناسی از سال 1376-1393. کتابداری و اطلاعرسانی، 18(3).
مصطفوی، الف.، عصاره، ف.، توکلی‌زاده راوری، م. (1401). شناسایی ساختار محتوایی مطالعات علم اطلاعات و دانششناسی براساس واژگان و مفاهیم مقالات آن در پایگاه اطلاعاتی وب‌آوساینس (2009-2013). پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 33(3).
https://doi.org/10.35050/JIPM010.2018.051
مهرام، ب.، توانایی شاهرودی، ع. (1388). تحلیل محتوای مجلههای علمی و پژوهشی روانشناختی ایران: موضوع و روش‌‌های پژوهش. روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 6(22).
یوسفی، الف. (1379). مقایسه گرایش موضوعی مقالات کتابداری و اطلاعرسانی ایران و پایگاه اطلاعاتی ایزا در سالهای 1375، 1377. فصلنامه کتاب، 11(4). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 652 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 516 |
||