تحول در نقش کتابخانه‌های دانشگاهی درپی شیوع همه‌گیری کووید 19 | ||
| علوم و فنون مدیریت اطلاعات | ||
| مقاله 5، دوره 10، شماره 1، فروردین 1403، صفحه 117-142 اصل مقاله (3.59 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22091/stim.2022.8352.1814 | ||
| نویسندگان | ||
| اعظم نجف قلی‌نژاد* 1؛ صدیقه شاکری2 | ||
| 1استادیار، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، تهران، ایران | ||
| 2کارشناسی ارشد، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تحول در نقش، کارکردها، راهبردها و ابزارهای ارائه خدمات کتابخانه‌های دانشگاهی سطح یک کشور در زمان شیوع همه‌گیری کووید 19 است. روش: پژوهش حاضر کیفی است و جمع‌آوری داده‌ها از طریق مصاحبه نیمه‌ساختاریافته در بهار 1400، با مدیران کتابخانه‌های مرکزی 13 کتابخانه دانشگاهی سطح یک کشور تحت پوشش وزات علوم، تحقیقات و فناوری انجام شد. محتوای مصاحبه‌ها با استفاده از نرم‌افزار مکس‌کیودا تحلیل و کدگذاری گردید. برای تجزیه‌و‌تحلیل داده‌های گردآوری شده از مصاحبه‌ها، از روش تحلیل محتوای کیفی، مقوله‌بندی (سازماندهی و گروه‌بندی کدها) و کدگذاری (مشخص کردن کدهای اصلی و فرعی) استفاده شد. برای اعتباربخشی به یافته‌ها از معیارهای لینکلن و کوبا استفاده گردید. یافته‌ها: طی فرایند کدگذاری 196 کد اولیه شناسایی شد که به بیان اقدامات، ابزارها، خدمات و فعالیت‌های کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های سطح یک کشور پرداخته بودند. کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های سطح یک کشور در مقوله ابزارهای ارائه خدمات در دوران کووید 19 به ابزارهایی همچون شبکه‌های اجتماعی مجازی، پاسخگویی تلفنی، ایمیل، تقویت اطلاع‌رسانی از طریق وب‌سایت‌ها و پورتال‌های کتابخانه‌ای، خدمات مرجع مجازی و وبینارهای آموزشی اشاره کردند. در مقوله خدمات، مشاوره آنلاین و رزرو کتابدار در بستر نرم‌افزارهای ویدئوکنفرانس، خریداری و فراهم کردن برخی از زیرساخت‌های لازم و ضروری برای ساماندهی منابع الکترونیکی، تغییر رویکرد خدمات حضوری به مجازی و فراهم کردن رویه‌های مشخص برای آن، تقویت خدمات برای دسترسی از راه دور کاربران به پایگاه‌های اطلاعاتی و تقویت تعامل و بازخوردگیری از کاربران ازجمله خدمات و فعالیت‌های جدیدی بود که در این دوران شکل گرفت. نتیجه‌گیری: اعتباربخشی به کاربر در دوران کووید 19 بیش از پیش تقویت شد و این دوران نقطه عطفی در مفهوم واقعی خدمات‌رسانی به ویژه از جنبه تقویت اطلاع‌رسانی و اشاعه اطلاعات برای کتابخانه‌ها محسوب شد. آموزش در هرجا، هر زمان و هر مکان جایگزین دوره‌های آموزشی حضوری کتابخانه‌ها شد. افزایش توقع کاربران درباره خدمات غیرحضوری و از راه دور و نهادینه شدن آن، بازاندیشی درباره برنامه‌ریزی مجدد در مورد مراجعه‌های حضوری و استفاده از خدمات الکترونیکی و مجازی به عنوان مکمّل خدمات فیزیکی حاضر، توجه به فضاسازی‌های جدید در مراجعه‌های حضوری و ایمن‌سازی ارتباط‌های کتابداران با کاربران، بخشی از توجهات جدید مدیران محسوب می‌شود. افزایش مهارت‌های کتابداران مرتبط با کاربران و افزایش سواد اطلاعاتی آنها نیز به عنوان یک ضرورت مطرح شد. کتابخانه‌ها دیگر به دوران قبل از کرونا برنمی‌گردند و جهت بقای اثربخش خود در بین کاربران، لازم است خدمات غیرحضوری پایه‌گذاری شده در دوران کووید 19 را ادامه داده و تقویت کنند، چراکه دیگر کاربران آنها همان کاربران قبل از کووید نیستند و انتظارات و توقعات آنها متحمّل تغییرات زیادی شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کووید-19؛ کتابخانه‌های مرکزی؛ کتابخانه‌های دانشگاهی؛ خدمات غیرحضوری؛ خدمات دیجیتال؛ خدمات از راه دور؛ خدمات مرجع؛ کتابداران؛ کاربران؛ پورتال کتابخانه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Transformation in the Role of University Libraries Following the Outbreak of the COVID-19 Epidemic | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Azam Najafqolinejad1؛ Sedighe Shakerei2 | ||
| 1Assistant Professor, National Library and Archives of Iran, Tehran, Iran | ||
| 2Master's degree, Department of Knowledge and Information Science, National Library and Archives of Iran, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Purpose: The purpose of this study was to investigate the measures, strategies, and tools for providing services at Iran's top university libraries during the Covid-19 outbreak and the evolution of the role of university libraries. Method: The current study is qualitative, and data collection was conducted through semi-structured interviews in the spring of 2021 with the managers of central libraries of thirteen top university libraries under the coverage of the Ministry of Science, Research, and Technology in Iran. The content of the interviews was analyzed and coded using MAXQDA software. To analyze the data collected from the interviews, the method of qualitative content analysis, categorization (organizing and grouping of codes), and coding (specifying main and secondary codes) were employed. Lincoln and Guba criteria were used to validate the findings. Findings: During the coding process, 196 initial codes were identified to describe the actions, tools, services, and activities of the central libraries of top universities. In the category of tools for providing services in the era of Covid-19, the central libraries of top universities mentioned tools such as virtual social networks, answering the telephone, email, strengthening information through websites and library portals, activating virtual reference services, and educational webinars. Online consulting and booking services for librarians in the context of video conferencing software, purchasing and providing some of the necessary infrastructure for organizing electronic resources, changing the approach of face-to-face services, and providing specific procedures and tools for it, strengthening services for remote access to databases, and enhancing interaction and feedback from users were among the new services and activities that were developed during this period. Conclusion: User credibility was further strengthened during the Covid-19 era, marking a turning point in the true concept of service, particularly in terms of enhancing information dissemination for libraries. Education anytime and anywhere replaced face-to-face training courses in libraries. The increasing expectations of users for non-in-person and remote services, along with their institutionalization, led to a reconsideration of scheduling face-to-face visits and the integration of electronic and virtual services as complements to existing physical services. Attention to new spaces during face-to-face visits and the enhancement of librarians' relationships with users are now part of managers' new focus. Improving librarians' skills related to users and enhancing their information literacy are also deemed essential. Libraries are unlikely to revert to the pre-coronavirus era, and to effectively engage users, it is crucial to maintain and strengthen the remote services established during the Covid-19 era. This is because users post-Covid have different expectations and needs compared to those before the pandemic. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Covid-19, Central libraries, University Libraries, Non-in-person Services, Digital Services, Remote Services, Reference Services, Librarians, Users, Library Portal | ||
| مراجع | ||
|
حجت‌حسینی، س.ز. (1399). الگوهای خدماتی و استراتژی‌های کاربردی کتابخانه‌های دانشگاهی در دوران کرونا: یک مطالعه متن‌پژوهانه. ترویج علم، 11(2): 188-212. https://doi.org/10.22034/popsci.2021.288192.1091
طاهری، ا.، اشرفی‌ریزی، ح.، سعیدی‌زاده، م. (1399). چالش‌ها و اقدامات کتابخانه‌های عمومی برای بازگشایی و ارائه خدمات در زمان بحران کووید 19: تحلیلی بر راهنماها و اقدامات بین‌المللی. مدیریت اطلاعات سلامت، 17(3): 140-146.
طباطبایی، ا.، حسنی، پ.، مرتضوی، ح.، طباطبایی‌چهر، م. (1392). راهبردهایی برای ارتقاء دقت علمی در تحقیقات کیفی. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 5(3): 663-670.
عباس‌زاده، م. (1391). تأملی بر اعتبار و پایایی در تحقیقات کیفی. جامعه‌شناسی کاربردی، 23(45): 19-34.
محمدی، ب.، هاشمی، م.، منصوری، ص. (1396). طراحی الگوی مهارت‌آموزی ارتباطی کتابدار- کاربر در کتابخانه‌های عمومی. در: همایش مهارت‌های ارتباطی کتابداران.
نجفقلی‌نژاد، ا. (1398). روانشناسی فضای مجازی: تراکنش‌های گفتگوی همزمان در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی. دانش‌شناسی، 12(47): 69-80.
نریمانی، ا.، زره‌ساز، م.، صراف‌زاده، م. (1399). بررسی دیدگاه دنبال‌کنندگان صفحه‌های اینستاگرام کتابخانه‌های عمومی ایران در رابطه با نحوه مشارکت و ویژگی‌های محتواهای ارائه شده. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 23(4): 106-129. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 246 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 94 |
||