ارائه و ارزیابی مدل مدیریت دانش طب بومی در منطقه مکران | ||
| علوم و فنون مدیریت اطلاعات | ||
| مقاله 15، دوره 9، شماره 1، اردیبهشت 1402، صفحه 381-414 اصل مقاله (4.84 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22091/stim.2020.5186.1370 | ||
| نویسندگان | ||
| بهزاد دهواری1؛ نصرت ریاحی نیا2؛ حسن محمودی توپکانلو* 3 | ||
| 1دکتری، گروه علم اطلاعات و دانششناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران | ||
| 2استاد، گروه علم اطلاعات و دانششناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران. | ||
| 3استادیار، گروه علم اطلاعات و دانششناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران | ||
| چکیده | ||
| هدف: حوزه طب بومی یکی از مهم‌ترین حوزه‌‌های دانش بومی است که با وجود کاربرد بسیار بالای آن و تمایل بالای مردم بومی به بهره‌گیری از آن، در معرض نابودی قرار دارد. از این‌رو، هدف پژوهش حاضر ارائه مدلی برای مدیریت دانش طب بومی است. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده که با رویکرد ترکیبی اکتشافی انجام شد. در بخش کیفی، جامعه آماری پژوهش کارشناسان و صاحب‌نظران آشنا با دانش بومی منطقه مکران بودند که اعضای نمونه پژوهش با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. دادههای کیفی با انجام مصاحبه نیمه‌ساختار یافته گردآوری و با استفاده از روش تحلیل مضمون تحلیل شدند. جامعه آماری بخش کمّی پژوهش نیز ترکیبی از کارشناسان حوزه طب بومی و استادان و دانشجویان دانشکده‌های پزشکی از جمله دانشکده طب سنتی بودند که اعضای نمونه پژوهش با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب گردید. برای گردآوری دادههای کمّی نیز از پرسشنامه محقق‌ساخته بهره گرفته شد که کار تحلیل دادههای کمّی و بررسی برازش مدل پژوهش با استفاده از روش معادلات ساختاری و با کمک نرم‌افزار آموس انجام گرفت. یافته‌ها: با تحلیل دادههای کیفی، 64 کد اولیه برای مؤلفه‌های مدل مدیریت دانش طب بومی شناسایی شدند که این کدها در قالب 14مقوله فرعی و 5 مقوله اصلی دسته‌بندی گردیدند. برازش مدل اولیه پژوهش با کمک روش معادلات ساختاری نشان داد، مدل مدیریت دانش طب بومی منطقه مکران از برازش بالایی برخوردار است. بر این اساس، 5 بُعد تولید دانش، کسب دانش، توسعه و تسهیم دانش، انتقال دانش و ثبت و ضبط دانش به عنوان ابعاد مدل مدیریت دانش طب بومی منطقه مکران ارائه شدند. نتیجه‌گیری: با توجه به ظرفیت بسیار بالای منطقه مکران در حوزه دانش طب بومی، پژوهش حاضر با ارائه مدلی برای مدیریت آن، زمینه مدیریت کارآمدتر این دانش را فراهم نموده است. افزون بر آن، پژوهش حاضر می‌تواند مبنایی برای انجام پژوهش‌های بیشتر در این حوزه باشد و باعث توسعه دانش نظری این حوزه به ویژه در رشته علم اطلاعات و دانششناسی شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مدیریت دانش؛ دانش بومی؛ طب بومی؛ مدیریت دانش بومی؛ سواحل مکران | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Presentation and Evaluation of Indigenous Knowledge Management Model in Makran Area | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Behzad Dehvari1؛ Nosrat Riyahinia2؛ Hasan Mahmoudi3 | ||
| 1Ph.D., Department of Knowledge and Information Science, Kharazmi University, Tehran, Iran. | ||
| 2Professor, Department of Knowledge and Information Science, Kharazmi University, Tehran, Iran. | ||
| 3Assistant Professor, Department of Knowledge and Information Science, Faculty of Psychology and Education, Semnan University, Semnan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Purpose: Indigenous medicine is of the most important fields of indigenous knowledge which is at risk of destruction despite its high application and the high desire of indigenous people to use it. Therefore, the current research aims to provide a model for the knowledge management of indigenous medicine. Methods: The research is of an applied type, which was carried out with a combined exploratory approach. In the qualitative part, the statistical population of the research was experts familiar with the indigenous knowledge of the Makran region. The research sample was selected using the purposive sampling method. Qualitative data were collected by conducting semi-structured interviews and analyzed using the thematic analysis method. The statistical population of the quantitative part was a combination of experts in the field of indigenous medicine and professors and students of medicine faculty, including the traditional medicine faculty. The research sample was selected using stratified random sampling. A researcher-made questionnaire was used to collect quantitative data. For the analysis of quantitative data, SEM (Structural Equation Modeling) method by AMOS software was used. Findings: By analyzing the qualitative data, 64 primary codes were identified for the components of the indigenous medicine knowledge management model, which were categorized into 14 subcategories and 5 main categories. Fitting the initial research model with the SEM method showed that the knowledge management model of indigenous medicine in Makran region has a good fit. Accordingly, 5 dimensions of knowledge production, knowledge acquisition, knowledge development and sharing, knowledge transfer, and knowledge recording were presented as the dimensions of the indigenous medicine knowledge management model of the Makran region. Conclusions: Considering the extremely high capacity of Makran region in indigenous medicine knowledge, the present research has provided more efficient management by providing a model for its management. In addition, the current research can be a basis for conducting further research and developing theoretical knowledge in this field, especially in the knowledge and information science field. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Knowledge management, Indigenous knowledge, Indigenous knowledge management, Indigenous knowledge management in medicine, Makran region | ||
| مراجع | ||
|
افرازه، ع. (1389). مدیریت دانش (مفاهیم، مدل‌ها، اندازه‌گیری، پیاده‌سازی). تهران: انتشارات دانشگاه امیرکبیر.
پاپ زن، ع.، حسینی، س.م.، ازکیا، م.، عمادی، م.ح. (1396). تدوین مدل مفهومی حاصل از تلفیق دانش بومی و رسمی با استفاده از نظریه بنیانی به منظور دستیابی به رهیافت ترویجی مناسب. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 15(58): 151-176.
خالقی، ب.، عواطفی همت، م.، شامخی، ت.، شیروانی، ا. (1394). دانش اکولوژیک سنّتی مردم محلی از خواص دارویی گیاهان علفی و بوته‌ای در حوزه ایلگنه چای ارسباران. دانش‌های بومی ایران، 2(4): 205-236.
DOI: 10.22054/qjik.2017.14392.1035
رضوی، م. (1394). دانش بومی استفاده از گیاهان خودرو شمال شرق خوزستان: مطالعه موردی شهرستان ایذه. دانش‌های بومی ایران، 2(3): 102-140. DOI: 10.22054/qjik.2015.5308
ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتّی (1392). سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی. تهران: ریاست جمهوری، معاونت علمی و فناوری، انتشارات دانش‌‌بنیان فناور.
سعیدی گراغانی، ح.ر.، ارزانی، ح.، رزاقی بورخانی، ف. (1395). بوم‌شناسی فرهنگی، تحلیل دانش بومی زنان عشایر ایل سلیمانی در فرایند توسعه پایدار مراتع. دانش‌های بومی ایران، 3(5): 173-199.
DOI: 10.22054/qjik.2017.17969.1045
شریفی‌فر، ف.، کوهپایه، ع.، متقی، م.م.، امیرخسروی، آ.، پورمحسنی نسب، ا. (1389). بررسی اتنوبوتانی گیاهان دارویی شهرستان سیرجان استان کرمان. داروهای گیاهی، 1(3): 19-28.
غفاری، ف.، ناصری، م.، خدادوست، م. (1389). طب سنتی ایران و دلایل لزوم احیاء و توسعه آن. طب و تزکیه، 19(3): 1-36.
قاسمی، و. (1389). مدل‌سازی معادله ساختاری در پژوهش‌های اجتماعی با کاربرد Amos Graphics. تهران: جامعه‌شناسان.
کرسول، ج.د.، کلارک، پ. (2007). روش‌های تحقیق ترکیبی. ترجمه ع. زارعی و م. نیازی. تهران: ثامن الحجج.
کریمیان، و.، سپهری، ع.، بارانی، ح. (1395). واکاوی دانش بومی پیرامون گیاه گنبو (آنغوزه) در مراتع زاگرسی (مطالعه موردی: تنگ سرخ، استان کهگیلویه و بویر احمد). دانش‌های بومی ایران، 3(6): 47-84.
DOI: 10.22054/qjik.2017.18826.1050
محمودی، ح.، دیانی، م.ح.، پریرخ، م. (1392). بررسی تحلیلی وضعیت مدیریت دانش در کتابخانه‌های دانشگاهی (مطالعه موردی: کتابخانه‌های دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد). پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 3(2): 91-112.
محمودی، ح.، فتاحی، ر.ا.، نوکاریزی، م.، دیانی، م.ح. (1396). بررسی تأثیر عوامل شناختی- اجتماعی بر رفتار اشتراک دانش در جامعۀ دانشگاهی. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 20(2): 76-107.
هومن، ح.ع. (1385). راهنمای عملی پژوهش کیفی. تهران: سمت.
یعقوبی، ج.، زارع، ح. (1379). نگرشی به دانش بومی. جهاد، 19(230-231): 51-55. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,354 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 608 |
||