شناسایی رویدادهای مؤثر بر روند موضوعی پژوهشهای آینده در علم اطلاعات و دانششناسی: مطالعه دلفی | ||
| علوم و فنون مدیریت اطلاعات | ||
| مقاله 2، دوره 8، شماره 2، تیر 1401، صفحه 23-52 اصل مقاله (4.65 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22091/stim.2022.7391.1656 | ||
| نویسندگان | ||
| فرزانه قنادی نژاد* 1؛ فریده عصاره2؛ محمدرضا قانع3 | ||
| 1دانشجوی دکتری، علم اطلاعات و دانششناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران | ||
| 2استاد، گروه علم اطلاعات و دانششناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران. | ||
| 3دانشیار، گروه پژوهشی ارزیابی و توسعه منابع، مرکز منطقه‌‌ای اطلاعرسانی علوم و فناوری، شیراز، ایران. | ||
| چکیده | ||
| هدف: پژوهش حاضر درصدد شناسایی و تحلیل مهم‌‌ترین رویدادهای احتمالی مؤثر بر روند موضوعی پژوهشهای آینده در حوزه علم اطلاعات دانششناسی است تا زمینه برای مواجه بدون غافل‌‌گیری با آینده و برنامهریزی برای مدیریت درست رویدادهای غیر منتظره فراهم شود. روش‌‌شناسی: پژوهش حاضر با استفاده از روش‌‌های مرور منابع و دلفی انجام شده است. جامعه مورد مطالعه شامل اساتید حوزه علم اطلاعات و دانششناسی در سطح بین‌‌المللی و ایران با دارا بودن سوابق مطالعاتی در زمینه آینده این رشته هستند. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌‌ها از آزمون تی تک نمونه‌‌ای، میانگین، انحراف معیار و شاخص اهمیت استفاده شد. نتایج: یافته‌‌های پژوهش نشان داد که 78 رویداد، در آینده بر روند موضوعی پژوهشهای علم اطلاعات و دانششناسی مؤثر خواهند بود. این رویدادها در 6 بُعد کلی شامل رویدادهای آموزش و یادگیری، علمی و پژوهشی، نوآورانه و فناورانه، اجتماعی و فرهنگی، سیاسی و قانونی و اقتصادی و اشتغال‌‌زایی هستند. در میان رویدادهای آینده از دیدگاه متخصصان، رویدادهای نوآورانه و فناورانه بیشترین تأثیرگذاری را بر تغییر روند موضوعات پژوهشها در آینده خواهند داشت. نتیجه‌گیری: فناوری اطلاعات و ارتباطات، حوزه پویایی است که با سرعت، نفوذ خود را در بیشتر حوزه‌‌های علمی از جمله علم اطلاعات و دانششناسی گسترش داده است. بدیهی است که تحولات ناشی از فناوری‌‌های اطلاعاتی، نقش مهمی در محتوای پژوهشهای آینده در این رشته داشته باشند. مدیریت درست رویدادهای آینده می‌تواند به ترسیم درست موضوعات آینده پژوهشها کمک کند و در مقابل، بی‌توجهی به آن‌ها، سیاست‌گذاری‌های پژوهشی در این رشته را با مشکل مواجه خواهد کرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پژوهش؛ علم اطلاعات و دانششناسی؛ مطالعه دلفی؛ آیندهپژوهی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Identifying Events Affecting the Thematic Trend of Future Research in Knowledge and Information Science: Delphi Study | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Farzaneh Ghanadinezhad1؛ Farideh Osareh2؛ Mohammadreza Ghane3 | ||
| 1PhD. Student, Department of Knowledge and Information Science, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran | ||
| 2Professor, Department of Knowledge and Information Science, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran | ||
| 3Associate Professor, Regional Information Center for Science and Technology, Shiraz, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Aim: The present study seeks to identify and analyze the most important events and possible occurrences affecting the subject trend of future research in the field of knowledge and information science to provide an opportunity for effective synchronization and confrontation with future developments. Methodology: The present study was conducted using literature review and Delphi methods. The research population is professors of knowledge and information science at the international and Iranian levels with study backgrounds in the field of future studies. In order to analyze the data, a one-sample t-test, mean, standard deviation, and significance index were used. Findings: The research findings showed that 78 future events will affect the thematic trend of knowledge and information science research. These events come in 6 general dimensions including teaching and learning events; Scientific and research; Innovative and technological; Social and cultural; Political and legal; And economic and employment were categorized. Among the future events, from the experts' point of view, innovative and technological events will have the greatest impact on changing the course of future research topics. Among innovative and technological events, enhancing the performance of artificial intelligence, machine learning, and natural language processing comes first, and the ability to process and analyze big data comes second. Conclusion: Information and communication technology is a dynamic field that has rapidly expanded its influence in most scientific fields, including knowledge and information science. It is obvious that developments due to information and communication technologies will play an important role in the content of future research in this field. Artificial intelligence and machine learning In recent years, with emphasis on automation and intelligence of various affairs and services, has played an important role in knowledge and information science, and its entry into this field has created great changes in various dimensions of this field. It is expected that with the increase in the use of artificial intelligence in the future, more changes will be made in the way services are provided in this area. Obviously, these developments will manifest themselves in various dimensions of this field, including education, employment, research and the topics and content of studies conducted in this field. Proper management of developments affecting the content of research in this field in the future can help to accurately map the future topics of research and, on the contrary, ignoring them will make it difficult to research policies in this field. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Research, Knowledge and Information Science, Delphi Study, Future Studies | ||
| مراجع | ||
|
آزاد ارمکی، ت.، مبارکی، م.، شهبازی، ز. (۱۳۹۱). بررسی و شناسایی شاخص‌‌های کاربردی توسعه اجتماعی. مطالعات توسعه اجتماعی- فرهنگی، ۱(۱)، ۷-۳۰.
احمدوند، م.ع.، میرمظاهری، م.، ادیبی، ک. (1386). فرصت‌‌ها و تهدیدهای صنعت پتروشیمی ایران. اقتصاد و تجارت نوین، 10، 86-111.
اسدنیا، الف.، چشمه سهرابی، م.، شعبانی، الف.، عاصمی، ع.، طاهری دمنه، م. (1399). آینده سامانه‌های بازیابی اطلاعات متنی. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 31(3)، 12-26.
DOI: 10.30484/nastinfo.2020.2365.1908
اسفندیاری مقدم، ع.، اکبری، ت. (1393). نظرسنجی درباره کتابخانههای عمومی آینده از بعد فضا، منابع، هدف، کارکرد، فناوری و مهارت‌‌های کتابداران. در: آیندهپژوهی کتابخانههای عمومی ایران (مجموعه مقالات نخستین همایش ملی). نهاد کتابخانههای عمومی کشور؛ با همکاری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران. تهران: چاپار؛ مؤسسه انتشارات کتاب نشر.
اکبری، ت. (1391). کتابخانههای عمومی آینده از دیدگاه اعضای گروه بحث کتابداری مشهد. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد. همدان: دانشگاه آزاد اسلامی.
بابایی، ش. (1392). آیندهپژوهی علم اطلاعات و دانششناسی در ایران. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه شاهد.
بختیاری، ع.، مرادی، الف.، میرحسینی، ز. (1392). آیندهنگاری فناوری اطلاعات در کتابخانههای عمومی ایران بر اساس سند چشمانداز ایران 1404. در: آیندهپژوهی کتابخانههای عمومی ایران (مجموعه مقالات نخستین همایش ملی). نهاد کتابخانههای عمومی کشور؛ با همکاری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران. تهران: چاپار؛ مؤسسه انتشارات کتاب نشر.
تاج‌آبادی، ر.، رحیمی، م.، شعبانی، س. (۱۳۹۲). جایگاه آیندهپژوهی در کتابخانهها: مفاهیم و روش‌‌ها. در: دومین همایش ملی آیندهپژوهی. تهران: شرکت یادگار درخشان آریا.
جمالی مهموئی، ح.ر. (۱۳۷۹). روابط درون‌رشته‌ای و بین‌رشته‌ای کتابداری و اطلاعرسانی: مطالعه‌ای استنادی. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، ۴۳(۳)، ۷۶-۶۲.
حجازی، ر. (1399). آیندهنگاری راهبردی فهرست‌‌های کتابخانه‌‌ای ایران با رویکرد برنامهریزی سناریومبنا. رساله دکتری. دانشگاه شهید چمران.
حری، ع. (1373). یادداشت سردبیر. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 5(3 - 4)، 5-7.
حسینی، م.، هاشمی، م. (1393). تحلیل محتوای فراخوان همایش‌‌های مربوط به کتابخانههای عمومی در سال‌‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۴: چشمانداز جامعه حرفه‌‌ای و پژوهشگران علم اطلاعات و دانششناسی نسبت به آینده خدمات کتابخانهها. در: آیندهپژوهی کتابخانههای عمومی ایران (مجموعه مقالات نخستین همایش ملی). نهاد کتابخانههای عمومی کشور؛ با همکاری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران. تهران: چاپار؛ مؤسسه انتشارات کتاب نشر.
خزایی، س.، ناظمی، الف.، حیدری، الف.، علیزاده، ع.، کاشانی، ح. (1394). مبانی آیندهپژوهی و روش‌‌های آن. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
دیلمقانی، م.، نقشینه، ن.، معینی، ع. (۱۳۸۹). نسل آینده کتابخانهها، با تأکید بر هوشمندسازی خدمات. تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی، ۴۴(۵۴)، ۹۵-۱۲۰.
سهرابی، م. (1394). کتابخانه آینده: طرح توسعه کتابخانه ملی با رویکرد کتابخانه نوین. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
عظیمی، م.ح. (1397). آیندهپژوهی و تبین نقش و جایگاه فناوری اطلاعات در حوزه کتابخانههای دانشگاهی در افق ۱۴۰۴. رساله دکتری. دانشگاه تهران.
علیپور حافظی، م.، یزدی‌پور، م.، رسولی، ب. (1397). روند پژوهشهای حوزه کتابخانههای دیجیتالی: گذشته، حال و آینده. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 29(1)، 33-49.
عمادزاده، م.، شهنازی، ر.، دهقان شبانی، ز. (1385). بررسی میزان تحقق اقتصاد دانش‌محور در ایران (مقایسه تطبیقی با سه کشور همسایه). پژوهشهای اقتصادی، 6(2)، 20-21.
فدایی، غ. (1388). آینده کتابداری و اطلاعرسانی. تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی، 43(1)، 13-34.
کشاورزیان، س. (1396). فناوری‌‌های کتابخانه‌‌ای در 20 سال آینده. در: تهران: یازدهمین کنگره ملی پیشگامان پیشرفت.
کلانتری، الف.، منتظر، غ. (۱۳۹۷). تحولات همگرا در آینده علم و فناوری: مطالعه تطبیقیِ ایالات متحده، روسیه و چین. پژوهشهای مدیریت در ایران، ۲۲(۱)، ۲۴۱-۲۷۴.
گرایی، الف. (1395). آیندهنگاری راهبردی آموزش علم اطلاعات و دانششناسی در ایران با رویکرد برنامهریزی سناریومبنا. رساله دکتری. دانشگاه شهید چمران اهواز.
مشایخی، ع.ن.، فرهنگی، ع.الف.، مؤمنی، م.، علی دوستی، س. (1384). بررسی عوامل کلیدی مؤثر بر کاربرد فناوری اطلاعات در سازمان‌‌های دولتی ایران: کاربرد روش دلفی. مدرس علوم انسانی، 9(3)، 191-232.
ملکوتی‌خواه، ف. (1393). تبیین الگوی مطلوب چشمانداز کتابخانههای آموزشگاهی مدارس هوشمند ایران بر اساس دیدگاه صاحب‌نظران. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه شاهد.
نوروزی، ی.، خویدکی، س. (1393). فناوری‌‌های معنایی- اجتماعی: دورنمایی برای آینده کتابخانههای عمومی در ایران. در: آیندهپژوهی کتابخانههای عمومی ایران (مجموعه مقالات نخستین همایش ملی). نهاد کتابخانههای عمومی کشور؛ با همکاری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران. تهران: چاپار؛ مؤسسه انتشارات کتاب نشر. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 686 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 651 |
||