سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه قم

طایفی, شیرزاد, شیخ الاسلامی, محمّد. (1400). خوانش بلاغی- کنشی (بوردیویی) داستان های مرغ انجیر، پیگمالیون و صداخونۀ غلامحسین ساعدی. پژوهش‌های فلسفی -کلامی, 11(20), 195-230. doi: 10.22091/jls.2022.7787.1357
شیرزاد طایفی; محمّد شیخ الاسلامی. "خوانش بلاغی- کنشی (بوردیویی) داستان های مرغ انجیر، پیگمالیون و صداخونۀ غلامحسین ساعدی". پژوهش‌های فلسفی -کلامی, 11, 20, 1400, 195-230. doi: 10.22091/jls.2022.7787.1357
طایفی, شیرزاد, شیخ الاسلامی, محمّد. (1400). 'خوانش بلاغی- کنشی (بوردیویی) داستان های مرغ انجیر، پیگمالیون و صداخونۀ غلامحسین ساعدی', پژوهش‌های فلسفی -کلامی, 11(20), pp. 195-230. doi: 10.22091/jls.2022.7787.1357
طایفی, شیرزاد, شیخ الاسلامی, محمّد. خوانش بلاغی- کنشی (بوردیویی) داستان های مرغ انجیر، پیگمالیون و صداخونۀ غلامحسین ساعدی. پژوهش‌های فلسفی -کلامی, 1400; 11(20): 195-230. doi: 10.22091/jls.2022.7787.1357

خوانش بلاغی- کنشی (بوردیویی) داستان های مرغ انجیر، پیگمالیون و صداخونۀ غلامحسین ساعدی

پژوهش های دستوری و بلاغی
دوره 11، شماره 20، اسفند 1400، صفحه 195-230    اصل مقاله (1.76 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22091/jls.2022.7787.1357
نویسندگان
شیرزاد طایفی* 1؛ محمّد شیخ الاسلامی2
1دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی تهران، تهران، ایران
2دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علّامه طباطبائی تهران، تهران، ایران.
چکیده
از جمله دست افزارهای پژوهشگر حوزۀ ادبیات در تحلیل یک متن، نقدِ بلاغی و نقدِ جامعه شناسی است. حال، اگر بتوان میان این دو نوع نقد ارتباطی روشمند و هدفمند برقرار کرد، مرز باریک میان جامعه شناسی ادبیات و نقدِ جامعه شناسی مشخص‌تر، پویایی و سیالیت دست‌افزارها تقویت و توانمندیِ خالقِ متن و ظرفیت-های اثرش، بیش از پیش، شناخته می‌شود. پرسش بنیادین این پژوهش را می‌توان چنین طرح نمود که ارتباط میان نقد بلاغی و نقد جامعه‌شناسی در انجام پژوهش-های ادبی تا چه میزان قابل اعتنا و بررسی است؟ و اساساً چگونه می‌توان از این رهگذار به سیالیت و پویایی نقد رسید؟ در این پژوهش کوشیده‌ایم به روش تلفیقی (بنیادی و کاربردی با محوریت کیفی و کمّی) و با بهره‌گیری از مطالعات کتابخانه‌ای، در سه داستان کم‌تر خوانده‌شدۀ غلامحسین ساعدی (داستان‌های مرغ انجیر، پیگمالیون و صداخونه)، مرز میان جامعه‌شناسی ادبیات و نقد جامعه‌شناسی را در مقام عمل، مشخص کنیم و ارتباطی روشمند میان نقد بلاغی (دانش معانی، بیان و بدیع) و نقد جامعه‌شناسی(کنش پیر بوردیویی) برقرار کنیم. در مجموع، دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد: 1. به کمک دانش بلاغت می‌توان به عادت-وارۀ افراد، سرمایه و موقعیت ایشان در میدان فضای اجتماعی پی برد. 2. به محض تغییر در سرمایه و موقعیت افراد در میدان، در بخش بلاغی نیز، تغییراتی هدفمند صورت می‌گیرد. 3. توجّه به این مسأله، متن داستان را صرفاً در لایۀ ادبیت متن بررسی نمی‌کند، بُعد کاربردی ‌بودن و پویاییِ این ادبیت را هم تبیین و تحلیل می-کند. 4. بیش از پیش می‌توان به توانمندی‌های نویسنده‌ای چون غلامحسین ساعدی پی برد که هوشمندانه و جمله به جمله، مترصّد اوضاع است و جملات را به فراخور جریان روایت، رنگ و لعابی بلاغی می‌بخشد و با این تغییر، ویژگی‌های جامعه‌شناسانۀ متن هم دچار تغییر می‌شود. می‌توان گفت که این مقاله، درآمدی بر پژوهش‌های نوین حوزۀ ادبی است و پرتوی میان پرتوهای گوناگون.
کلیدواژه‌ها
پیر بوردیو؛ نظریۀ کنش؛ بلاغت؛ غلامحسین ساعدی؛ مرغ انجیر؛ پیگمالیون؛ صداخونه
عنوان مقاله [English]
Rhetorical-action (Bourdieusian) reading of Morgh-e-Anjir, pygmalion and Seda-Khone by GholamHossein Sa’edi
نویسندگان [English]
Shirzad Tayefi1؛ Mohammad SheikholEslami2
1* Associate Professor of Persian Language and Literature, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.
2Ph.D. Student of Persian Language and Literature, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.
چکیده [English]
The rhetorical and sociological criticism are two writing tools available to literature researchers. If we can provide a methodological and purposeful relationship between these two types of criticism, the narrow boundary between sociology of literature and sociological criticism becomes more clear. Meanwhile the dynamism and fluidity of writing tools are strengthened and the capabilities of author and the capacities of his/her writing are more tangibly discovered. The main question of current research is how relevant and discussable the relationship between rhetorical and sociological criticism in literary research is. And essentially how can we can achieve the dynamism and fluidity of critique through this path. In the current study, we tried to apply mixed method (basic and applied researches with quantitative and qualitative focuses) coupled with library research on three less-known stories of Gholamhossein Saa’edi (Morgh-e-Anjir, Pygmalion and Seda-Khone), to identify the boundary between sociology of literature and sociological criticism in a practical manner. In addition, a methodological relationship is created between rhetorical (knowledge semantics, expression and prosody) and sociological criticism (Pierre Bourdieu’s action). Overall, Research findings indicate that 1)Using the knowledge of rhetoric, one can understand the habits of people, their cultural capital and position in social space, 2) As soon as there are changes in the cultural capital and position of individuals, purposeful changes take place in their rhetoric. 3) With regard to this, not only the literariness of the story is examined, but also the functionality and dynamics of literariness are explained 4) It is also possible to figure out the abilities of a writer like GholamHossein Saa’edi who delicately writes and gives a rhetorical color to sentences. This research could be an introduction to new research in literature.
کلیدواژه‌ها [English]
Pierre Bourdieu, Theory of Action, Rhetoric, Fiction, GholamHossein Sa’edi
مراجع
  1. ابراهیمی، نادر. (1396). براعت استهلال یا خوش‌آغازی در ادبیات داستانی. تهران: روزبهان.
  2. احمدنژاد، کامل. (1385). معانی و بیان. چاپ دوم. تهران: زوّار.
  3. استونز، راب. (1379). متفکران بزرگ جامعه‌شناسی. ترجمۀ مهرداد میردامادی. تهران: مرکز.
  4. اسفندیارپور، هوشمند. (1388). عروسان سخن. چاپ سوم. تهران: فردوس.
  5. انوری، حسن. (1390). فرهنگ کنایات سخن. چاپ دوم. تهران: سخن.
  6. باقی‌نژاد، عباس و ناصر علیزاده. (1394). تأملی در ادبیات امروز (2). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
  7. بوردیو، پیر. (1393). «آموزشِ عاطفی فلوبر». ترجمۀ یوسف اباذری. ارغنون. شمارۀ 9 و 10. صص: 112-77.
  8. بون ‌ویتز، پاتریس. (1396). درس‌هایی از جامعه‌شناسی پی‌یر بوردیو. ترجمۀ جهانگیر جهانگیری و حسن پورسفیر. چاپ سوم. تهران: آگه.
  9. پاینده، حسین. (1395). «جایگاه جامعه‌شناسی ادبیات در نقد ادبی معاصر». وبگاه انجمن جامعه-شناسی ایران به نشانی: www.isa.org.ir
  10. پرستش، شهرام. (1393). روایت نابودی ناب؛ تحلیل بوردیویی بوف کور در میدان ادبی ایران. چاپ دوم. تهران: ثالث.
  11. حائری، محمّدحسن؛ امیری، محسن و رضوان وطن‌خواه. (1391). «نقد بلاغی اشعار سنّتی نیما». پژوهشنامۀ نقد ادبی. دورۀ 1. شمارۀ 2. صص: 106-87.
  12. ذوالفقاری، داریوش و نرگس محمّدی‌بدر. (1389). «نقد بلاغی بیت معروفی از شاهنامه». کهن نامۀ ادب پارسی. سال 1. شمارۀ 2. صص: 27-15.
  13. ریترز، جورج. (1395). نظریۀ جامعه‌شناسی. ترجمۀ هوشنگ نایبی. چاپ سوم. تهران: نی.
  14. ساعدی، غلامحسین. (1396). آشفته‌حالان بیداربخت. چاپ سوم. تهران: نگاه.
  15. ساعدی، غلامحسین. (1398). در سراچۀ دباغان. گردآوردۀ حمید تبریزی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
  16. سلیمانی، علی و محمود مهرآوران. (1398). «نقد بلاغی شعر مشروطه». پژوهش‌های دستوری و بلاغی (علوم ادبی سابق). سال 9. شمارۀ 16. صص: 205-167.
  17. شریفی، محمّد. (1395). فرهنگ ادبیات معاصر. تهران: آسیم.
  18. شمیسا، سیروس. (1386). نگاهی تازه به بدیع. چاپ سوم. تهران: میترا.
  19. شمیسا، سیروس. (1392). بیان. چاپ دوم. تهران: میترا.
  20. شمیسا، سیروس. (1393). معانی. چاپ چهارم. تهران: میترا. صالحی امیری،
  21. سیدرضا و رزیتا سپهرنیا. (1394). الگوی ارتقای سرمایۀ فرهنگی در ایران. تهران: ققنوس.
  22. علوی مقدم، محمّد و رضا اشرف‌زاده. (1395). معانی و بیان. چاپ سیزدهم. تهران: سمت.
  23. فکوهی، ناصر. (1381). تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان‌شناسی. تهران: نی.
  24. فکوهی، ناصر. (1396). بوردیو و میدان دانشگاهی. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  25. قاسمی، رضا. (1388). معانی و بیان تطبیقی. تهران: فردوس.
  26. گرنفل، مایکل. (1393). مفاهیم کلیدی پیر بوردیو. ترجمۀ محمّدمهدی لبیبی. چاپ دوم. تهران: افکار.
  27. محمّدی، جمال، وداد هیر، ابوعلی و فردین محمّدی. (1391). «مناسبات سرمایۀ فرهنگی و سبک زندگی. جامعه‌شناسی ایران. دورۀ 13. شمارۀ 4. صص: 1-33.
  28. مکاریک، ایرنا ریما. (1385). دانش‌نامۀ نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر و محمّد نبوی. چاپ دوم. تهران: آگه.
  29. ممتاز، فریده. (1383). «معرفی مفهوم طبقه از دیدگاه بوردیو». پژوهشنامۀ علوم انسانی. شمارۀ 32-31. صص: 160-149.
  30. ولک، رنه و آستین وارن. (1390). نظریۀ ادبیات. ترجمۀ ضیاء موحّد و پرویز مهاجر. چاپ سوم. تهران: نیلوفر.
  31. همایی، جلال‌الدین. (1391). فنون بلاغت و صناعت ادبی. چاپ سی‌ویکم. تهران: هما.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 713
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 630