تحلیل آماری از استعاره‌های علیت در کتاب الشواهد الربوبیة ملاصدرا | ||
| پژوهش‌های فلسفی -کلامی | ||
| مقاله 6، دوره 23، شماره 4 - شماره پیاپی 90، دی 1400، صفحه 121-142 اصل مقاله (2.76 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22091/jptr.2021.6477.2468 | ||
| نویسندگان | ||
| وحید خادم زاده* 1؛ کوکب دارابی2 | ||
| 1استادیار، گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، گرایش حکمت متعالیه، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| نظریه استعاره‌های مفهومی بیان می‌دارد که فهم مفاهیم انتزاعی به واسطه مفاهیم عینی و کمتر انتزاعی امکان‌پذیر می‌شود. لیکاف و جانسون، «علیت» را به عنوان یکی از مفاهیم انتزاعی معرفی می‌کنند که به واسطه استعاره‌های مفهومی گوناگونی فهم و توصیف می‌شود. علیت، چه در زبان متعارف و روزمره و چه در متون علمی و تخصصی، به واسطه ساز و کارهای شناختی واحدی مفهوم‌سازی می‌شود. این پژوهش در چارچوب نظریه استعاره مفهومی، واژگان گوناگونی را که به منظور توصیف علیت در کتاب الشواهد الربوبیة به کار گرفته شده است، تحلیل می‌کند. مهم‌ترین استعاره‌های مفهومی به‌کاررفته در الشواهد الربوبیة در توصیف علیت استخراج شده است. هر یک از این استعاره‌ها به واسطه مشتقات یک یا چند ریشه لغوی در متن کتاب ظهور و بروز می‌یابد. با محاسبه فراوانی به‌کارگیری تمام واژگانی که ذیل استعاره‌ای، علیت را توصیف می‌کنند، فراوانی آن استعاره در کتاب الشواهد الربوبیة استخراج می‌شود. استعاره‌های معرفی‌شده در این پژوهش به ترتیب فراوانی آماری در کتاب الشواهد الربوبیة عبارت‌اند از: «علیت حرکت به سمت خارج است» (306)؛ «علیت اساس و پایه قرارگرفتن است» (156)؛ «علت نقطه آغاز است» (120)؛ «علیت ساختن است» (117)؛ «علیت بر جای گذاشتن نشانه است» (112)؛ «علیت انتقال دارایی‌ها است» (61). | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| علیت؛ استعاره مفهومی؛ الشواهد الربوبیة؛ ملاصدرا؛ لیکاف | ||
| موضوعات | ||
| فلسفه اسلامی- حکمت متعالیه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Statistical Analysis of Conceptual Metaphors of Causation in Mulla Sadra’s Al-Shawahid Al-Rubūbīyyah | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Vahid Khademzadeh1؛ Kokab Darabi2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of philosophy, Faculty of Theology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran | ||
| 2Phd. Student of Islamic philosophy and theology, Faculty of Theology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The theory of conceptual metaphor claims that abstract concepts are understood by concrete and less abstract concepts. Conceptual metaphors map the conceptual structure of the source domain over the conceptual structure of the target domain. In this view, a conceptual metaphor is an intrinsic component of human thought, and the appearance of metaphors in language is only a sign of their existence in human thought. Lakoff and Johnson introduce causation as one of the important abstract concepts that are understood and described by various conceptual metaphors. Causation is conceptualized both in ordinary and everyday language and in scientific and specialized texts through single cognitive mechanisms. Mulla Sadra is one of the greatest Muslim philosophers and Al-Shawahid Al-Rubūbīyyah is one of his most important philosophical books. In the framework of the conceptual metaphor theory, this study has analyzed the various terms used to describe causation in Al-Shawahid Al-Rubūbīyyah written by Mulla Sadra. The most important conceptual metaphors that are used in this book to describe causation have been extracted. Each of these metaphors emerges through the derivatives of one or more lexical roots in this book. In this study, Mulla Sadra’s use of metaphors is quantified based on statistical methods. By calculating the frequency of metaphoric usage of all the words that describe causation related to a metaphor, the frequency of that metaphor is extracted in the book. The “Causation is motion out” metaphor (306) emerges through the derivations of «ṣ-d-r» (49), «n-sh-’» (124), «f-y-ḍ» (82), «r-sh-ḥ» (2), «j-l-w » (18) and «ẓ-h-r» (31) roots. The “Causation is making an impression” metaphor (112) is revealed by the derivations of «‘- th-r» (112) root. The “Cause is source” metaphor (120) is related to the derivations of «b-d-’» (120) root. The “Causation is being basis” metaphor (156) is represented by the derivations of «q-w-m» (156) root. The “Causation is making” metaphor (117) includes the derivations of «j-‘-l» (107) and «ṣ-n-‘» (10) roots. The “Causation is transfer of possessions” metaphor (61) is revealed by the derivations of «‘-ṭ-w» (14), «w-h-b» (15) and «f-y-d» (32) roots. The frequency of metaphorical use of each of the lexical roots and related conceptual metaphors in this book is shown by numbers in parentheses. According to the statistical results, the “causation is motion out” metaphor has the highest frequency and the “causation is transfer of possessions” metaphor has the lowest frequency in the book. Statistical differences between the two metaphors can find a philosophical explanation. According to the “causation is motion out” metaphor, the cause is like a boiling and luminous fountain whose effects are considered as its manifestations and overflowing water. Such an image of causation is in great harmony with Mulla Sadra’s philosophical system. But in the “causation is transfer of possessions” metaphor, there is a clear distinction between cause and effect, and causation is considered as a kind of forced movement caused by the application of force. Such an image of causation is less compatible with Mulla Sadra’s philosophical system. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| causation, conceptual metaphor, Al-Shawahid Al-Rubūbīyyah, Mulla Sadra, Lakoff | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. (۱۳۷۶). الالهیات من کتاب الشفاء. محقق: حسن حسن‌زاده آملی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. (۱۳۸۱). الاشارات و التنبیهات. ویراستار: مجتبی زارعی: قم: بوستان کتاب.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. (۱۴۰۵ق). الشفاء (الطبیعیات). مصحح: ابراهیم مدکور. قم: کتابخانه عمومی آیت‌الله العظمی المرعشی النجفی.
خادم‌زاده، وحید. (۱۳۹۵). استعاره وجود به مثابه نور در فلسفه ملاصدرا. فلسفه و کلام اسلامی، 49(1)، ص19-34.
خادم‌زاده، وحید. (۱۳۹۶). استعاره وجود به مثابه امر سیال در فلسفه ملاصدرا. فلسفه و کلام اسلامی، 50(2)، ص187-205. doi: 10.22059/JITP.2017.222100.522913
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (۱۳۶۰). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (۱۳۶۳). مفاتیح الغیب. مصحح: محمد خواجوی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (۱۳۶۸). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. قم: مکتبة المصطفوی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (بی‌تا). المبدأ و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 942 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 682 |
||