تحلیل روش‌شناختی نقدهای علامه جوادی آملی در خصوص آیۀ مباهله بر تفسیر المنار | ||
| پژوهش های تفسیر تطبیقی | ||
| مقاله 2، دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 11، تیر 1399، صفحه 19-42 اصل مقاله (605.66 K) | ||
| نوع مقاله: علمی و پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22091/ptt.2020.4457.1575 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد حسین بیات* 1؛ حسین محققی2 | ||
| 1استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبائی | ||
| 2* دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبائی | ||
| چکیده | ||
| از برجسته‌ترین تفاسیر شیعه، تفسیر «تسنیم» نوشتۀ علامه جوادی آملی و از تفاسیر طراز اوّل قرآن در بین اهل‌سنت، تفسیر «المنار» تألیف رشیدرضا می‌باشند. این دو تفسیر از دو خاستگاه فکری و اعتقادی متفاوت برآمده‌اند اما نسبتاً از شیوه‌ها و اسلوب‌های مشترکی برخوردارند، به همین دلیل المنار حضور قابل توجهی در تسنیم دارد و در جای‌جای تسنیم شاهد مواجهه‌های مختلف علامه جوادی با آراء رشیدرضا هستیم. نظر خاصّ المنار در خصوص شأن نزول و بیان مصادیق در خصوص جریان مباهله از مطالبی است که به‌طور مبسوط در تفسیر تسنیم به نقد کشیده شده است. نگارندگان این پژوهش برآنند که با روش تحلیلی، مواجهۀ دو مفسّر در مورد این آیه را مورد مداقۀ روش‌شناختی قرار دهند تا میزان سقیم یا غیرسقیم بودن آراء این دو مفسر مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. یافته‌های این پژوهش حکایت از آن دارد که المنار در موضوع مباهله جانب‌دارانه و با پیش‌فرض عمل کرده و از مفسران، محدثان و مورخان اهل‌سنت بلکه از صاحبان صحاح نیز به نحو مشهود فاصله گرفته و آراء ابن‌تیمیه را بر دیگر شخصیت‌های علمی اهل‌سنت ترجیح داده است؛ بر همین اساس است که می‌بینیم آیت‌الله جوادی از اساس کلام رشیدرضا را مردود دانسته و علاوه بر ابطال اندیشه و روش وی، گرایش‌ها و تعصّبات ناصوابش را نیز یادآور شده است. © بیات، م.ح؛ محققی،ح. (1399). تحلیل روش‌شناختی نقدهای علامه جوادی آملی در خصوص آیۀ مباهله بر تفسیر المنار، دوفصل‌نامۀ پژوهش‌های تفسیر تطبیقی. 6 (11)، 42-19. Doi: 10.22091/ptt.2020.4457.1575 | ||
تازه های تحقیق | ||
نتیجۀ مطالعۀ نقدهای آیت‌الله جوادی بر المنار برای نگارندگان آن بوده که ایشان در مواجهه با سخنان رشیدرضا پیرامون جریان مباهله، مدّعیات وی را براساس تعصبات و امری غیرعلمی دانسته و برهمین‌اساس، و البته مطابق با روش مقبول طرفین و منابع مقبول نزد رشیدرضا به نقد و ابطال قول وی مبادرت کرده است؛ و همچنین باید گفت مدّعیات متفرّد رشیدرضا موجب خروج آیت‌الله جوادی از نقد منطقی آراء وی نگردیده است. علامه جوادی کوشیده تا شبهه‌های مطرح شده توسط رشیدرضا را تا جایی که خارج از رسالت خود نمی‌دانسته پاسخ دهد. به‌نظر می‌رسد غالب و روح نقدهای ایشان، مستند و مستدل بوده و می‌توان با اندکی ترمیم و تکمیل، این نقدها را بارورتر کرد و پذیرفت تا برای حال و آیندگان آثار سوء چنین شبهاتی باقی نماند. دلیل بر مستند و مستدل بودن آراء وی این است که خمیرمایۀ تفسیری ایشان بسیار غنی‌تر از المنار بوده و این مطلب را می‌توان در پختگی و نگاهِ آیت‌الله جوادی به آراء سایر مذاهب اسلامی، در تفسیر آیات به‌وضوح مشاهده کرد. گفتنی است تمام نقدهای آیت‌الله جوادی بر المنار در مورد واقعۀ مباهله، نقدهای مبنایی می‌باشند و ایشان از تعصباتی که در مواقع زیادی از رشیدرضا دیده می‌شود، هم در روش و هم در نتیجه خالی بوده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تسنیم؛ المنار؛ مباهله؛ نقد؛ تحلیل روش‌شناختی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Methodological Analysis of the Criticisms of Allameh Javadi Amoli to Tafsir al-Manar Regarding the interpretation of the Verse al-Mubahalah | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Muhammad Hussein Bayat1؛ hosein mohagheghi2 | ||
| 1* Professor, Department of the Quranic Science and Hadith, Allameh Tabatabaii University | Mohammadhosein.bayat13@gmail.com | ||
| 2Ph.D. Student in the Qur’anic Science and Hadith, Allameh Tabatabaii University | ||
| چکیده [English] | ||
| “Tasnim” by Allameh Javadi Amoli and “al-Manar” by Rashid Riza are two seminal exegeses of the Qur’an in Shi’ism and Sunnism respectively. These two exegetical books originate from two different intellectual and ideological sources though they have rather common methods and styles due to considerable overlap between the above books. However, al-Manar’s interpretation of the circumstances of revelation and evidences related to the verse of al-Mubahalah are criticized by Allameh Javadi in his book, Tasnim. The authors in this study aim to analytically examine the methodological approach of the above commentators on the aforementioned verse. The results of the study show that al-Manar has adopted a biased and partial approach to the event of al-Mubahalah and has vividly distanced from Sunni commentators, narrators, historians, and even Sahiban-i Sahhah to prioritize the ideas of ibn Taymiah over those of other Sunni characters. Therefore, Allameh Javadi Amoli basically rejects the ideas and methods of Rashid Riza in this regard as well as his inappropriate tendencies and prejudice. Bayat, M.h; Muhaqqeqi, H. (2020) The Methodological Analysis of the Criticisms of Allameh Javadi Amoli to Tafsir al-Manar Regarding the interpretation of the Verse al-Mubahalah. Biannual Journal of Comparative Exegetical Researches, 6 (11) 19-42. Doi: 10.22091/ptt.2020.4457.1575 | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| asnim, al-Manar, al-Mubahalah, Criticism, Methodological Analysis | ||
| مراجع | ||
|
فهرست منابع قرآن کریم؛ ترجمه ناصر مکارم شیرازی. آلوسى، محمود؛ روح‌المعانی فی تفسیر القرآن‌العظیم؛ بیروت: دار الکتب‌العلمیة، 1415ق. بحرانى، هاشم؛ البرهان فی تفسیر القرآن؛ قم: موسسة البعثة، 1415ق. بخاری، محمد؛ صحیح‌‌البخاری؛ بیروت: دارالفکر، 1401ق. تاج‌آبادی، مسعود؛ المنار در آینه المیزان (تحلیل و بررسی نقدهای علامه‌طباطبایی(ره) بر تفسیرالمنار)؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1392ش. تفتازانی، سعدالدین؛ المطول شرح تلخیص مفتاح العلوم؛ تحقیق عبدالحمید هنداوی؛ بیروت: دارالکتب العلمیة، 1434ق. جوادی‌آملی، عبدالله؛ تسنیم؛ قم: إسراء، 1388ش. رادمنش، سید محمد؛ آشنایى با علوم قرآنى؛ تهران، علوم نوین، 1374ش. رشیدرضا، محمد؛ تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار؛ بیروت: دار المعرفة، 1414ق. زمخشرى، محمود؛ الکشاف؛ بیروت: دارالکتاب العربی، 1407ق. سیوطى، جلال‌الدین؛ الدر المنثور فى تفسیر المأثور؛ قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى، 1404ق. صدوق، محمد؛ الخصال؛ قم: جامعه مدرسین، 1362ش. طباطبایى، محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1390ق. طبری، ابوجعفر؛ جامع‌البیان فی نفسیرالقرآن؛ بیروت: دارالمعرفة، 1412ق. فخر رازى، محمد؛ التفسیر الکبیر؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1420ق. قرطبى، محمد؛ الجامع لأحکام القرآن؛ تهران: انتشارات ناصرخسرو، 1346ش. مجلسی، محمدباقر؛ بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار ائمة الأطهار؛ بیروت: دار احیاء التراث‌العربی، 1403ق. مسلم؛ صحیح مسلم؛ بیروت: دارالفکر، بی‌تا. معرفت، محمد‌هادی؛ «گفت‌و‌گو با استاد آیت‌الله معرفت»؛ فصلنامه پژوهش‌های قرآنی؛ مشهد: دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، 1376ش. مفید، محمد؛ الفصول المختارة؛ بی‌جا: کنگره شیخ مفید، 1413ق.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,580 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 864 |
||