جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

به نظر دِنت، پلنتینگا فریب فرضیهٔ سوپرمنِ او را خورده است و در نهایت، معتقد است که پلنتینگا با ردّ فرضیهٔ «سوپر من» او به تناقض‌گویی افتاده و مغلوب شده است…. بنابر این، بعنوان نتیجه گیری بحث به این صورت می‌توان بیان کرد که پلنتینگا از داستان سوپرمنِ او انتقاد کرده چون هدف دنت، نشان‌دادنِ کم‌عمق بودن تمام تلاش‌هایی است که برای حفظ انسجام بین علم و دین انجام می‌شود و می‌خواهد که اعتقاد دینی را به زور دست‌کاری کند تا به لحاظ منطقی با علم جور درآید و این‌که این یک سنت قدیمی است و اشخاص بزرگ و برجسته‌ای آن‌را تقویت کرده‌‌اند، دلیل نمی‌شود که بیش از یک اسطوره بدان توجه کنیم.

شاید جالب باشد که نقش‌های تکاملی را به شخصیت‌های پانتئونِ روم یا یونان بدهیم: پوسیدون می‌توانست خدایی کند به مدت دو میلیارد سال آن‌ها زمانی که حیات تنها به اقیانوس‌ها محدود بود؛ آفرودیت (الههٔ عشق در یونان) با یک پلک‌زدن می‌توانست تولیدمثل جنسی را ایجاد کند. موجودات فوق‌طبیعی و مرموز و ناشناخته به نحو اتوماتیک می‌توانند هرآنچه دلشان بخواهد یا آرزو دارند انجام دهند.

در نهایت، باید روشن شود که تکامل تنها دلیل کافی برای توصیف فرآیندهای مختلفی است که در طبیعت اتفاق می‌افتد، البته، به این معنا نیست که نظریه‌های فعلی تکامل، در واقع، یک گزارش علمی کاملاً کافی از مبدأ و توسعه زندگی هستند. اگر ما به‌دنبال تجزیه و تحلیل کامل زیست‌شناسی با توجه به فلسفه طبیعی تئیستی بودیم، سؤالات زیادی وجود دارد که باید مطرح شود: و در این خلاصه نمی‌شد که پلنتینگا پیشرفت‌هایی برای وجود روح انسان و هستی‌‌‌‌‌‌شناسی بنیادی تمایز بین انسان‌ها و بقیه طبیعت قائل شود. پلنتینگا فکر می‌کند که روح انسانی، با توجه به این‌که عملکرد مناسب آن نه یک عضو بدن به‌طور خاص توسط خدا ایجاد شده است. چنین کاربردی از دکترین خلقت به روح انسان بستگی دارد و این به استدلال‌هایش ‌دربارۀ وجود و ماهیت روح، در فلسفه طبیعی منوط می‌کند. بنابر این، هر درک شخصیت انسان به عنوان ترکیبی از بدن و روح با زیست‌شناسی تکاملی سازگار است، نیاز به درک دینی از خلقت و سازگاری فعل الهی با علل طبیعی آن دارد. از این‌رو، اهمیت تجزیه و تحلیل خلقت برای بحث خاصی ‌دربارۀ طبیعت بشر و زیست‌شناسی معاصر ارائه شده است. هدف نگارنده در این مقاله این نبود که نظریات پلنتینگا دربارۀٔ طبیعت بشری در راستای نظریهٔ تکامل را بررسی کند و به‌ویژه این‌که او از این دیدگاه که انسان از بدن و روح تشکیل شده است، دفاع می‌کند. با این‌حال، تنها باید توجه کنیم که پلنتینگا دوبعدی (دوئالیسم) نیست؛ او فکر نمی‌کند که بدن یک موجودیت و روح موجودیت دیگری دارد، بلکه به اتحاد این دو در ‌‌نظریۀ تکامل اعتقاد دارد. انسان یک چیز است که از لحاظ وحدت به دو اصل، یک ماده و یک بعد روحانی منتهی می‌شود. تجزیه و تحلیل پلنتینگا از روح انسانی بخشی جدایی‌ناپذیر از تفسیر او از موجودات زنده در ‌‌نظریۀ تکامل و فعل الهی در جهان و متعاقباً بحث فاعلیت خداوند است که خود بخشی از درک او از تمایز بین صورت و ماده، فیزیکی است. به نظر نگارنده، با در نظر گرفتن نقدهای دنت به نظریهٔ او ردّ ادعاهای خاص پلنتینگا ‌دربارۀ روح انسانی به هیچ وجه به حقیقت تجزیه و تحلیل او از خلقت توسط تکامل لطمه نمی‌زند و تجزیه و تحلیل پلنتینگا از خلقت با تفکر تکاملیِ معاصر سازگاری دارد.