قیاس "از وضع" از ارسطو تا فارابی | ||
| پژوهش‌های فلسفی -کلامی | ||
| مقاله 9، دوره 20، شماره 1 - شماره پیاپی 75، فروردین 1397، صفحه 159-179 اصل مقاله (1.45 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22091/pfk.2018.708.1283 | ||
| نویسنده | ||
| امین شاه‌وردی* | ||
| دانش آموخته‌ی دکتری فلسفه دانشگاه اصفهان | ||
| چکیده | ||
| ارسطو در تحلیل پیشین، اگرچه توضیح تفصیلی در باب قیاس‌های «از وضع» را وعده داده بود، اما در هیچ‌یک از آثاری که از او باقی‌مانده به چنین کاری اقدام نکرد. پس از ارسطو، شاگردان و پیروان او با نگاه به کتاب جدل انواع مختلفی از این نوع استدلال را معرفی کردند؛ اسکندر در شرح خود بر تحلیل پیشین ارسطو، آگاهانه سعی کرد تا اثباتناپذیرهای رواقی را در ذیل قیاس «از وضع» ارسطو قرار دهد و بدین ترتیب چهارچوبی برای منطق گزاره‌های ارسطویی فراهم آورد؛ این تلاش اسکندر با پذیرش ضمنی مشائیان مختلف در دوره‌های بعد مواجه شد. فارابی مُلهم از مشائیان، اگرچه قیاس «از وضع» ارسطو را در چهارچوبی مشّائی دریافت، اما به برخی از آموزه‌های ارسطو در خصوص قیاس «از وضع» - به‌ویژه شرطِ توافق در جدل - پای‌بند ماند و بدون اشار‌‌ۀ خاصی، اصطلاح «قیاس وضعی» را در سه معنای مختلف به‌کار برد. با این همه، دریافت فارابی از قیاس‌های شرطی به‌مثابه یکی از انواع قیاس‌های «از وضع» - بیش از اسکندر -مشابهت‌های بسیاری را با دیدگاه جالینوس نشان می‌دهد. | ||
تازه های تحقیق | ||
۵. جمع‌بندی ارسطو با پذیرش قیاس‌های «از وضع»، نوعی از استدلال‌ها را به رسمیت شناخت که در چهارچوب نظریهٔ «قیاس» او قرار نمی‌گرفتند؛ او این استدلال‌ها را به دو دسته «قیاس خلف» و قیاس «مبتنی بر توافق» تقسیم کرد و از دیگر قیاس‌های «از وضع» سخنی نگفت. او در کتاب جدل نیز به قیاس‌های «از وضع» اشاره کرد و از آن‌ها در ارتباط با «تمثیل» و تشابه سخن گفت. به نظر می‌رسد این گفتار ارسطو در باب نوع خاصی از قیاس‌های «از وضع» باشد که توسط پیروان او قیاس «از تمثیل» نامیده شد. اسکندر افرودیسی در شرح خود بر تحلیل پیشین ارسطو - احتمالاً متأثر از مشائیان آغازین - پنج نوع از قیاس‌های «از وضع» را معرفی کرد و از برخی دیگر نام نبرد. در عین حال، اسکندر «اثباتناپذیرهای رواقی» را در ذیل قیاس «از وضع» ارسطو قرار داد و بدین ترتیب، نوعی منطق گزاره‌ها برای ارسطو فراهم آورد؛ امری که در دوره‌های بعد توسط بسیاری از منطق‌دانان مشائی پذیرفته شد. فارابی احتمالاً متأثر از همین سنت مشائی، قیاس‌های «از وضع» ارسطو را مورد پذیرش قرار داد و در آثار خود تا حد زیادی به دریافت اسکندر از این قیاس‌ها، وفادار ماند و با این همه، به هنگام مواجهه با «اثبات‌ناپذیر»های رواقی، بیش از آن‌که به اسکندر نظر داشته باشد، از جالینوس و رهیافت مشائی او تأثیر پذیرفت. فارابی در آثار منطقی خود، «قیاس وضعی» را دست کم به سه معنای مختلف به‌کار می‌گیرد؛ او در معنایی عام این اصطلاح را هم برای استدلال‌های شرطی که مبتنی بر توافق هستند و هم برای استدلال‌های شرطی که به این شرط نیاز ندارند، استفاده می‌کند و افزون بر آن، این اصطلاح را به معنایی خاص صرفاً در مورد قیاس‌های شرطی مبتنی بر توافق و در معنایی اخص در مورد گونه‌ای از قیاس‌های «تمثیلی» به‌کار می‌گیرد.[1] ].از جناب دکتر محمد جواد اسماعیلی، برای کمک در یافتن برخی از منابع این مقاله، صمیمانه سپاسگزارم. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قیاسِ «از وضع»؛ قیاس شرطی؛ ارسطو؛ اسکندر افرودیسی؛ فارابی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Look at "From a Hypothesis" Syllogism from Aristotle to Farabi | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Amin Shahverdi | ||
| چکیده [English] | ||
| Although Aristotle had promised a detailed explanation of "from a hypothesis" syllogisms in Prior Analytics, he did not deliver this promise in any of his surviving works. After Aristotle, his students and followers introduced various types of this argument with respect to his book, Dialectics. In Alexander's explanation of Aristotle's Priori Analytics, he purposefully tries to include stoic indemonstrability in Aristotle's "from a hypothesis" syllogism and thus provide a framework for Aristotelian propositional logic. Alexander's efforts were implicitly accepted by various Peripatetic philosophers in later periods. Although Farabi, who takes inspiration from the Peripatetic school, understood Aristotle's "from a hypothesis" syllogism in the Peripatetic outline, he stayed true to some of Aristotle's teachings regarding this syllogism, particularly the condition of agreement in arguments and applied the term "hypothetical syllogism" to three different meanings without any particular indication. However, Farabi's understanding of conditional syllogisms as being one of the types of "from a hypothesis" syllogisms seems to be more similar to Galen's view than to Alexander's. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| "From a hypothesis" syllogism, Conditional syllogism, Aristotle, Alexander of Aphrodisias, Farabi | ||
| مراجع | ||
|
- بدوی، عبدالرحمن. (1980). منطق ارسطو، (ج1)، بیروت: دارالقلم. - عظیمی، مهدی. (139۴). نظریه استنتاج در منطق ابن سینا: آمیزه‌ای ارسطویی-رواقی با خطایی بطلمیوسی، حکمت سینوی، ش ۵۳، ص۲۱-۴۳. - فارابی، محمد بن محمد. (1۴08). المنطقیات للفارابی، (ج1)، قم: مکتبة آیة اللّه العظمی المرعشی النجفی.
- Alexander of Aphrodisias. (2013a). On Aristotle Prior Analytics 1. 23-31, Trans. Ian Mueller, London: Bloomsbury Academic. - Alexander of Aphrodisias. (2013b). On Aristotle Prior Analytics 1. 32-46, Trans. Ian Mueller, London: Bloomsbury Academic. - Aristotle. (1960). Topica, Trans. E. S. Forster, Loeb Classical Library. - Aristotle. (1989). Prior Analytics, Trans. Robin Smith, Indianapolis: Hackett Publishing Company. - Aristotle. (2009). Prior Analytics book 1, Trans. Gisela Striker, Oxford: Clarendon Press. - Barnes, J. (1985). Theophrastus and Hypothetical Syllogistic, Wiesner Jürgen (ed. ),Aristoteles Und Seine Schule, De Gruyter. - Bobzien, S. (2014). “Alexander of Aphrodisias on Aristotle’s Theory of Stoic Indemonstrables”, M. Lee(ed. ), Strategies of Argument: Essay in Ancient Ethics, Epistemology and Logic, New York: Oxford University Press. - Galen. (1964). Galen’s Institutio logica, Trans. J. S. Kieffer, Baltimore: John Hopkins Press. - Kneale and Kneale, W and M, (1971). The Development of Logic, Oxford: Clarendonc Press. - Lameer, J. (1994). Al-Farabi and Aristotelian Syllogistics, Leiden: Brill. - Lear, J. (1980). Aristotle and Logical Theory, New York: Cambridge University Press. - Slomkowski, P. (1997). Aristotle’s Topics, Leiden: E. J. Brill. - Speca, A. (2001). Hypothetical Syllogistic, Leiden: Brill.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,982 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 758 |
||