هستیشناسی مبتنی بر فولکسونومی: پیوندی از نوع هوش و معنا در حوزه روانشناسی و علوم تربیتی | ||
| علوم و فنون مدیریت اطلاعات | ||
| مقاله 7، دوره 10، شماره 1، فروردین 1403، صفحه 175-208 اصل مقاله (3.87 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22091/stim.2022.7865.1734 | ||
| نویسندگان | ||
| نصرت گودرزی1؛ یعقوب نوروزی* 2؛ ملوک سادات بهشتی3؛ مهدی علیپور حافظی4؛ بهروز بیات5 | ||
| 1دانشجوی دکتری، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران. | ||
| 2استاد، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه قم، قم، ایران | ||
| 3دانشیار، گروه زبان‌شناسی همگانی، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، تهران، ایران. | ||
| 4استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران. | ||
| 5استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| هدف: هدف پژوهش حاضر حل تجسّم دوگانه‌پنداری هستیشناسی و فولکسونومی و ایجاد همزیستی میان این دو فناوری با یکدیگر، برای توسعه هستیشناسی مبتنی بر فولکسونومی، به عنوان ابزار سازماندهی اطلاعات در حوزه روانشناسی و علوم تربیتی است. روش: این مطالعه از نوع کاربردی بوده و روش پژوهش، ترکیبی است. برای اکتساب دانش مفهومی و ساخت نیمه‌خودکار هستیشناسی از پایه براساس زبان طبیعی (برچسبهای مردمی)، از روش سه مرحله‌‌ای E3 (استخراج، غنی‌‌سازی، و ترکیب)، آلوس و سانتانچه (2013) و رویکرد نوی و مک‌گینس (2001) استفاده شد. جامعه آماری، برچسبهای دانشجویان روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی تهران به منابع این حوزه، در کتابخانه دیجیتال این دانشگاه بود. برای گزینش و گردآوری برچسب‌ها از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شد. همچنین به‌منظور اعتبارسنجی و اطمینان از صحّت و درستی مفاهیم و رابطه‌‌های شناسایی شده میان مفاهیم استخراج شده، از نظرات 15 متخصص حوزه روانشناسی و علوم تربیتی استفاده گردید. ابزار مورد استفاده برای ایجاد هستیشناسی، نسخه 5.5 نرم‌افزار پروتژه بود. یافته‌ها: پس از اکتساب برچسبهای بدست آمده به تعداد 15787، این داده‌‌ها در پیوند با پایگاه اطلاعاتی اریک، و پس از شناسایی مفاهیم پایه و روابط بین این مفاهیم از حوزه، منجربه ارائه ساختار مفهومی با رویکرد هستیشناسی شد. بر این اساس، پس از تأیید و اعتبارسنجی ساختار مفهومی، هستیشناسی مبتنی بر فولکسونومی، به عنوان یافته اصلی پژوهش، متشکل از 277 کلاس و زیرکلاس، 110 رابطه، 50 نمونه، و 9 مترادف بر‌گرفته از بانک اطلاعاتی اریک، ارائه و در قالب چند گراف مصور‌‌سازی شد. براساس آزمون آماری انجام شده، هستیشناسی با سطح معناداری 0005/0 از صحّت نسبی برخوردار بوده و تمامی مؤلفه‌‌ها از نظر خبرگان تأیید شد. نتیجه‌گیری: فولکسونومی در درک وب معنایی به «هستی‌شناسی‌های تولید شده توسط کاربر» تبدیل شده‌اند. استفاده از تفاوت‌های ساختاری میان فولکسونومی و هستیشناسیها، عدم نیاز به دانش اولیه و یادگیری سیستم‌‌های پیچیده ردهبندی را فراهم می‌کند که نویدگر تکامل وب معنایی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| هستیشناسی؛ فولکسونومی؛ سازماندهی اطلاعات؛ شبکه معنایی؛ یادگیری نیمه‌خودکار؛ روانشناسی؛ علوم تربیتی؛ پایگاه اطلاعاتی اریک | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Folksonomy-Based Ontology: A Link Between Intelligence and Meaning in Psychology and Educational Sciences | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Nosrat Goodarzi1؛ Yaghoub Norouzi2؛ Hosseini Beheshti Molouk Sadat3؛ Mehdi Alipour-Hafezi4؛ Behrooz Bayat5 | ||
| 1PhD. Student, Department of Knowledge and Information Science, Hamadan Branch, Islamic Azad University, Hamadan, Iran. | ||
| 2Professor, Department of Knowledge and Information Science, University of Qom, Qom, Iran | ||
| 3Associate Professor, Department of General Linguistics, Iranian Research Institute for Information Science and Technology, Tehran, Iran. | ||
| 4Assistant Professor, Department of Knowledge and Information Science, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran. | ||
| 5Assistant Professor, Department of Knowledge and Information Science, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Purpose: The aim of the present study is to reconcile the dual embodiment of ontology and folksonomy and establish a symbiotic relationship between the two technologies for the development of folksonomized ontology as a tool for organizing information in the fields of psychology and educational sciences in cyberspace. Method: This study is of an applied nature and utilizes a combined research method. To gain conceptual knowledge and develop a semi-automated ontology based on natural language (common labels), the three-step method proposed by Alves and Santanche (extraction, enrichment, and synthesis) (2013) is utilized, along with Noy and McGuinness's approach (2001). The statistical population refers to the labels used by students of psychology and educational sciences in the digital library of Allameh Tabatabai University. The purposive sampling method is used to select and aggregate specific labels. Additionally, to evaluate the credibility and validity of the extracted concepts and relationships, they are reviewed and confirmed by 15 experts in the fields of psychology and educational sciences. The software used to create the ontology is Protégé version 5.5. Findings: A total of 15,787 labels were extracted. After identifying the fundamental concepts and their interrelationships using the Eric database, a conceptual framework with an ontological approach was developed. After confirming and validating the conceptual structure, an ontology based on folksonomy is presented as the main research finding. It consists of 277 classes and subclasses, 110 relation types, 50 samples, and 9 synonyms taken from the Eric database, and is illustrated in several graphs. Based on the statistical test performed on the ontology derived from folksonomy with a significance level of 0.0005, the model has been proven to be relatively accurate, and all components have been confirmed by experts. Conclusion: Folksonomies are "user-generated ontologies" within the Semantic Web. Leveraging the structural distinctions between folksonomies and ontologies holds the potential to advance the Semantic Web without requiring a deep understanding of complex classification systems. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Ontology, Folksonomy, Information Organization, Semantic Network, Semi-Automatic Learning, Psychology, Educational Sciences | ||
| مراجع | ||
|
ابراهیم‌زاده، ص.، حسینی بهشتی، م. (1395). تغییر در مفاهیم دانش: نگاهی به ضرورت تکامل هستیشناسیها. مطالعات دانش‌شناسی، 2(7): 97-117.
https://doi.org/10.22054/jks.2016.7232
جعفری پاورسی، ح.، حریری، ن.، علیپورحافظی، م.، باب‌الحوائجی، ف.، خادمی، م. (1399). ارتقای بازیابی معنایی اطلاعات با استفاده از برچسب‌گذاری و هستان‌شناسی. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 31(1): ۱۸-۳۸. https://doi.org/10.30484/NASTINFO.2019.2247.1866 حسینی بهشتی، م.، اژه‌ای، ف. (۱۳۹۴). طراحی و پیاده‌سازی هستیشناسی علوم پایه براساس مفاهیم و روابط موجود در اصطلاح‌نامه‌های مرتبط. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، ۳۰(۳): ۶۷۷-۶۹۷.
https://doi.org/10.35050/JIPM010.2015.028
خادمیان، م.، کوکبی، م. (1395). رده‌بندی‌های مردمی در مقابل واژگان مهارشده: رویکردهای نظری. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 33(2): 945-963.
https://doi.org/10.35050/JIPM010.2018.086
سعادت، ر.، شعبانی، ا.، عاصمی، ع.، چشمه سهرابی، م. (1397). قابلیت ردهبندی مردمی در تقویت نظام‌های سازماندهی دانش حرفه‌ای: مروری بر مفاهیم و پژوهش‌ها. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 29(4): 7-26.
https://doi.org/10.30484/NASTINFO.2019.2303
صیادی، ن. (1397). وب معنایی و هستیشناسی و نقش آن‌ها در فرایند سازماندهی دانش. کتابدار2.0، قابل دسترس در:
http://lib2mag.ir/9696
کریم‌زاده، س. (1387). فولکسونومی چیست؟ کتاب ماه کلیات، اطلاعات ارتباطات و دانش‌شناسی، شماره130: 24-33.
کفاشان، م.، فتاحی، ر. (1390). نظام‌های نوین سازماندهی دانش: وب معنایی، هستیشناسی و ابزارهای سازماندهی دانش عینی. کتابداری و اطلاعرسانی، 14(2): 45-70.
گودرزی، ن.، نوروزی، ی.، حسینی بهشتی، م.، علیپور حافظی، م.، بیات، ب. (۱۴۰۰). مروری نظام‌مند بر توسعه هستیشناسیها با استفاده از فولکسونومی. علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 7(2): 21-54.
https://doi.org/10.22091/STIM.2020.6002.1448
مجیدی، ا. (1395). مبانی فلسفی ردهبندی مردمی و نقد و بررسی آن. نقد کتاب اطلاعرسانی و ارتباطات، 3(11): 243-262. مردانی، ح. (1388). فولکسونومی: از آنِ کاربران، برای کاربران. فصلنامه کتاب، 20(79): 260-239.
نوروزی، ع.، منصوری، ع.، حسینی، س. (1396). ردهبندی مردمی (فولکسونومی): سازماندهی دانش براساس خرد جمعی. اطلاع‌‌شناسی، 17-18: 151-166.
هنرجویان، ز.، میرزابیگی، م. (1399). معناشناسی در سامانه‌های برچسب‌گذاری اجتماعی: یک مرور نظام‌مند. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 31(123): 110-129.
https://doi.org/10.30484/NASTINFO.2020.2357.1906
یاری، ش.، حسینی بهشتی، م. (1398). هستیشناسیها و برچسب‌زنی اجتماعی: روابط و کاربردها. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 35(1): 51-76. https://doi.org/10.35050/JIPM010.2019.002 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 575 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 93 |
||